Bu Yazıda Neler Var?
Kayseri Şehri Nerededir?
İÇ Anadolu Bölgesi’nin Orta Kızılırmak Bölümü’nde yer alan Kayseri ili, kuzeydoğu ve doğudan Sivas, güneydoğudan Kahramanmaraş, güneyden Adana, batıdan Niğde ve Nevşehir, kuzeyden Yozgat illeriyle çevrilmiştir. Yüzölçümü 16.917 km olan Kayseri ili, yüzölçümü bakımından illerimiz arasında 9. sıradadır.
Yüzey şekilleri
İç Anadolu Bölgesi’nin en yüksek dağı olan Erciyes, Kayseri ilinin sınırları içindedir. Bir volkan kütlesi olan Erciyes, doğu-batı doğrultusunda 45 km, kuzey-güney doğrultusunda 35 km uzanan bir taban üstüne yerleşmiştir. Bu taban üzerinde 3.917 m’ye yükselen Erciyes, tek bir taze volkan değil, şiddetli aşınmaya uğramış bir volkanlar kümesidir.
Dağın derin sel yataklarıyla yarılmış yamaçların üzerinde eklenti volkan konileri de vardır. Ortadaki dağın doğusunda hilal biçiminde bükülmüş bir dağ (Koç Dağı 2.700 m) ve ikisinin arasında tabanı 2.000 m’yi aşan Tekir Yaylası yer alır. Erciyes’in doruğunun kuzeye doğru açılan derin vadilerinden birinin başında, küçük bir buzul görülür. Yakın yıllarda yapılan gözlemler, buzulun günümüzde çok gerilediğini ortaya koymuştur. Erciyes volkan kütlesi, neredeyse kesintisiz bir ova dizisi içinde yükselir: Doğuda Tomarza Ovası (1.400 m), güneyde Develi Ovası (1.100 m) kuzeyde Kayseri Ovası (1.050 m). Kayseri ilinin güneyinde ve doğusunda Orta Toroslar’ın uzantıları olan dağlar yükselir.
İklim
Kayseri’de bozkır iklimi egemendir. Kışlar soğuk ve karlı, yazlar sıcak ve az yağışlı geçer. İl merkezinde en soğuk ay ortalaması -1.5°C, en sıcak ay ortalaması 22.7°C’dir. Bugüne değin ölçülen en düşük sıcaklık -32.5°C (6 Ocak 1942), en yüksek sıcaklık 40.7°C’dir (30 Temmuz 1957). Yıllık yağış tutan 366 mm’dir. Yılda ortalama 104 gün yağışlıdır. Ortalama 15 gün kar yağar, yerler ortalama 29 gün karla kaplı kalır. Dağlık alanlarda bu sayılar daha da artar.
Bitki örtüsü
Kayseri ili, orman bakımından yoksuldur. Erciyes’in kuytu yamaçlarında ve Orta Toroslar sistemine bağlı dağlarda orman kalıntılarına rastlanır. Sözü edilen yerlerde, daha çok, meşe türleri görülür. İlin büyük kesimi üzerlik, gevenotu, devedikeni gibi bozkır bitkileriyle kaplıdır.
Akarsular ve göller
Akarsular ve göller
Kayseri ilinin sulan Kızılırmak aracılığıyla Karadeniz’e, Seyhan’ın Zamantı kolu aracılığıyla da Akdeniz’e gider. Erciyes’in kuzeyindeki kesimlerin sulan Kızılırmak’ta toplanır, doğusunda kalan kesimlerin sularım Zamantı Suyu toplar. Erciyes’in güneyindeki Develi Ovası, sularını dışarı göndermeyen kapalı bir havzadır.
Kayseri ilindeki en önemli göller, Yay Gölü (37 km), Çöl Gölü (32 km) ve Tuzla Gölü’dür. Bunlardan ilk ikisi Develi Ovası’nın batısındadır ve “Sultan Sazlığı Bataklığı” adı altında toplanabilir. Tuzla Gölü ilin kuzeydoğu kesimindedir. Kayseri-Sivas demiryolu, bu gölün doğu ve güney kıyısını izler.
Nüfus ve kentler
21 Ekim 1990 tarihindeki son nüfus sayımının sonuçlarına göre, Kayseri ilinin nüfusu 943.484 idi. Buna göre km’ye 56 kişi düşüyordu. Nüfus yoğunluğu, merkezdeki ilçelerde 200’ü aşar, öteki tüm ilçelerde il ortalamasının altındadır. Sarız (km’ye 16 kişi) ve Pınarbaşı (km’ye 14 kişi) ilçelerindeyse 20’yi bile bulmaz. İl nüfusunun yüzde 60’ı, nüfusları 10.000’i aşan dokuz kentte yaşar. İlin merkezi olan Kayseri kentinin nüfusu 400.000’in üstündedir, öbür kentler nüfus büyüklüğü sırasıyla, Develi, Talaş, Yahyalı, Hacılar, Bünyan, Yeşilhisar, Pınarbaşı ve Tomarza’dır.
Kayseri kenti
İlin merkezi Kayseri kenti, Erciyes Dağı’nın kuzey eteğindeki bir ovanın kenarında kurulmuştur (demiryolu istasyonunda yükselti 1.043 m). Kayseri’nin bulunduğu çevrenin, çok eski dönemlerde yerleşmeye konu olduğu anlaşılıyor. Kentin 24 km. kuzeydoğusunda Kültepe adı verilen yerde bir Asur ticaret kolonisi olarak “Kaneş” kurulmuş ve bu yerleşme Hitit döneminde de varlığını sürdürmüştür. Daha sonra, bugünkü kentin 2 km güneybatısında, Erciyes Dağı’ na dayanan bir tepede “Mazaka” adı verilen eski Kayseri kurulmuştur. Mazaka’ ya daha sonralan “Caesarea” adı verildi (Kayseri adının kökeni budur).
Tarihi boyunca çeşitli istilacılar tarafından birkaç kez yakılıp yıkılan eski Kayseri, terk edildi ve bugünkü Kayseri’nin bulunduğu yere yerleştirildi. Dört Halife döneminde birkaç kez Araplar’ın eline geçen Kayseri, Malazgirt Zaferi’nden az sonra Türkler tarafından fethedildi. Selçuklu döneminde önemli mimari eserlerle süslendi. Yavuz Sultan Selim döneminde Os manii Devleti’ne geçti (1515). 19. yüzyıl sonunda nüfusunun 70.000’i aştığı tahmin edilen kent, I. Dünya Savaşı yıllarında bakımsız kaldıysa da, cumhuriyet döneminde sürekli olarak gelişti. 1927’de Ankara 8 Kayseri demiryolu ulaşıma açıldı. 1930’da Sivas üzerinden Samsun’a, 1933’te Niğde üzerinden Akdeniz kıyısına bağlandı. Çok geçmeden önemli bir karayolları düğüm noktası oldu ve ulaşım koşullarının gelişmesi sayesinde sanayi merkezi durumuna geldi. Bu arada kentin görünüşü de değişti. Eski tozlu sokakların yerini asfalt kaplı geniş caddeler, toprak damlı evlerin yerini modem betonarme yapılar aldı. 1927’deki ilk sayımında 39.314 olan nüfus, 1940’ta 50.000’i, 1960’ta 100.000’i, 1975’te 200.000’i aştı (207.037). 1990 sonuçlarına göre de 421.362’ye ulaştı. Bugünkü Kayseri kenti, merkezden çevreye doğru üç kesime ayrılabilir. Ortada kentin eski çekirdeği (burası eskiden surlarla kuşatılmıştı; bir kenarında da iç kale yükseliyordu), bu çekirdeğin çevresinde geniş bir alan kaplayan, özellikle kuzeye ve batıya doğru gelişen kesim, kentin çevresinde yer alan ve Erciyes’in eteğinde neredeyse kesintisiz olarak uzanan banliyö semtleri: Gezi (Bağyurdu), Cırlavuk (Mimar Sinan), Talaş, Zincidere, Hisarcık ve Hacılar.
Ekonomik yapı
Kayseri ilinde ekonominin temelini tahıl üretimi ve hayvancılık oluşturur. Tahıl ürünlerinin başında buğday gelir (1988’de 400.000 ton). İkinci sırada arpa (206.000 ton), üçüncü sırada çavdar (58.000 ton) gelir.
Kuru sebzelerden en çok patates üretilir (1988’de 78.000 ton). Sanayi bitkileri arasında şekerpancarı ilk sırayı alır (1988’de 219.000 ton). Ayçiçeği de ekilir. Üzüm bağlan geniş yer tutar, (Erciyes’in etekleri önemli bağcılık alanlarıdır). Meyve ağaçlan arasında sayı bakımından elma ağacı (1.000.000’dan çok) ağır basar, tideki koyun sayısı 1.000.000’u aşar, öteki hayvanların sayısı, koyun sayısının altındadır.
Kayseri il sınırlan içinde yeraltı zenginliği olarak krom (Pınarbaşı ilçesi), barit (Sanz ilçesi) ve demir (Yahyah ve Bünyan ilçeleri) yatakları vardır.
Başlıca sanayi kuruluştan ilin merkezinde toplanmıştır. Bez fabrikası, şeker fabrikası, yem fabrikası, meyvesuyu fabrikası, kontrplak, sabun ve deterjan tesisleri gibi. Bunların dışında başta Bünyan, Yahyalı, Devdi ve incesu olmak üzere ilin çeşitli yerlerinde geleneksel olarak halı dokumacılığı yapılır. Bünyan’da halı dokumacılığının yanı sıra yünlü dokuma fabrikası da vardır.
