Yavuz Sultan Selim (1. Selim) Dönemi Savaşları ve Gelişmeleri (1512 – 1520)

Şehzadeler Sorunu

Yavuz Sultan Selim tahta çıktığı sırada kardeşlerinden Ahmet Amasya’da, Korkut ise Antalya’da vali olarak bulunuyordu. İki kardeş de hükümdarlık için fırsat kolluyorlardı. Yavuz iki yıl kadar süren bir mücadelenin ardından önce Ahmet’i daha sonra da Korkut’u ortadan kaldırmayı başararak tahtta rakipsiz kaldı.

Osmanlı – İran İlişkileri ve Çaldıran Seferi (1514)

Yavuz Sultan Selim, Trabzon şehzadeliği sırasında Şah İsmail’in Anadolu’daki faaliyetlerini takip ediyor, tehlikenin büyüklüğünü biliyordu. Bu nedenle hükümdar olduktan hemen sonra İran üzerine sefere çıkmaya karar verdi.

Yavuz’un Iran Seferi’ne çıkmasında,

1. Şah İsmail’in, Osmanlı Devleti’nin Anadolu’daki topraklarına hakim olmasını engellemek
2. Safevilerin Anadolu’da propaganda yapmasını ve isyanlar çıkarmasını önlemek
3. İslâm dünyasında birlik ve beraberliği sağlamak

gibi nedenler etkili olmuştur.

1514 yılında güçlü bir orduyla İran Seferi’ne çıkan Yavuz, uzun süren ve zorlu bir yürüyüşten sonra Van yakınlarında Çaldıran ’a ulaştı. Burada Şah İsmail’in yönetimindeki Safevi ordusunu ağır bir yenilgiye uğrattı. Savaşın kazanılmasında Osmanlı ordusunda kullanılan top ve tüfek gibi ateşli silahların önemli rolü olmuştur.

Çaldıran Savaşı’nın Sonuçları

1. Doğu Anadolu’nun büyük bir kısmıyla Diyarbakır ve Mardin OsmanlI yönetimine girmiştir.
2. Safevi tehlikesi bir süre için ortadan kalkmıştır.
3. Safevi Devleti’ni tamamen yıkmak isteyen Yavuz Sultan Selim amacına ulaşamamıştır. Nitekim Kanuni döneminde İran tehlikesi yeniden ortaya çıkmış, Kanuni İran’a seferler düzenlemek zorunda kalmıştır.
4. Tebriz – Halep ve Tebriz – Bursa arasındaki İpek Yolu Osmanlı denetimi altına alınmıştır.

Yavuz Sultan Selim, Çaldıran Savaşı dönüşünde Sinan Paşa komutasındaki bir orduyu Dulkadiroğulları üzerine göndermiştir. Bu ordu son Dulkadir beyi Alaüddevle Bozkurt Bey’i Turnadağ Savaşı’nda yenerek Maraş, Elbistan ve Malatya dolaylarını Osmanlı topraklarına katmıştır (1515). Böylece, Anadolu’da Türk siyasal birliği tam olarak sağlanmıştır.

Osmanlı – Memlük İlişkileri

Yavuz döneminde Osmanlı Memlûk ilişkileri iyice bozulduğundan Mısır üzerine sefer düzenlenmiştir.
Mısır Seferi’nin düzenlenmesinde,

1. Memlûk hükümdarı Kansu Gavri’nin, Şah İsmail ile ittifak kurması
2. İran üzerine sefere çıkan bir Osmanlı ordusunun Fırat nehrini geçmesine Memlüklerin engel olması
3. Dulkadiroğulları Beyliği’nin Osmanlı topraklarına katılmasına Memlüklerin tepki göstermesi
4. Yavuz’un İslâm dünyasında siyasal birliği sağlayarak, Batı karşısına daha güçlü çıkmak istemesi
5. Memlüklerin, Hint Okyanusu’nda Müslümanlara zarar veren Portekizlilere engel olamaması ve Hint Müslümanlarının Osmanlılardan yardım istemesi
6. Yavuz’un Baharat Yolu üzerinde denetim kurmak istemesi

gibi nedenler etkili olmuştur.

Mercidabık Savaşı (1516)

Yavuz Sultan Selim, 1516’da güçlü bir ordu ile Mısır Seferi’ne çıkmıştır. Halep’in kuzeyinde Mercidabık denilen yerde yapılan savaşta Memlûk hükümdarı Kansu Gavri’yi ağır bir yenilgiye uğratmış, Kansu Gavri savaş alanında ölmüştür. Mercidabık Savaşı’ndan sonra Suriye ve Filistin Osmanlı topraklarına katılmıştır. Kışı Şam’da geçiren Yavuz, gerekli hazırlıkları yaptıktan sonra 1517’de doğrudan Mısır üzerine yürümüştür.

Ridaniye Savaşı (1517)

Kansu Gavri’den sonra hükümdar olan Tomanbay, Osmanlı Devleti’ne karşı Venediklilerle anlaşmış, onlardan sağladığı ateşli silahlarla Kahire’nin kuzeyinde bulunan Ridaniye’de kuvvetli bir savunma hattı oluşturmuştu. Sina çölünü geçen Yavuz, Ridaniye’de kurulmuş olan savunma hattını etkisiz kılarak Kahire’yi ele geçirmiştir (1517).

Yavuz Sultan Selim Döneminde Osmanlı’da Siyasi Gelişmeler

Mısır Seferi’nin Sonuçları

1. Suriye, Filistin ve Mısır ile Mekke ve Medine’nin içinde bulunduğu kutsal yerler (Hicaz) Osmanlı Devleti’ne bağlanmıştır.
2. Osmanlı Devleti, İslâm dünyasının siyasi lideri haline gelmiştir.
3. Memlûk Devleti yıkılmış, Baharat Yolu Osmanlıların denetimi altına girmiştir. Ancak, Coğrafi Keşifler sırasında yeni ticaret yolları bulunmuş olduğundan Osmanlılar Baharat Yolu’ndan fazla yararlanamamışlardır.
4. Halifeliğin Osmanlı Devleti’ne geçmesiyle, devlet teokratik bir karakter kazanmıştır.
5. Kuzey Afrika’da fetihler başlamış; Kıbrıs, Girit ve Rodos adaları dışında Doğu Akdeniz Osmanlı egemenliği altına girmiştir.
6. Venedikliler Kıbrıs için Memlüklere ödedikleri yıllık vergiyi Osmanlılara vermeye başlamışlardır.
7. Mısır’ın zenginlikleri Osmanlı hâzinesinin altınlarla dolmasını sağlamıştır.

Yavuz Sultan Selim, Mısır Seferi’nden döndükten sonra yeni bir seferin hazırlıklarını tamamladığı sırada vefat etti. Yerine oğlu I. Süleyman (Kanuni) geçti.

Ayrıca, aşağıdaki bağlantılardan Osmanlı Devleti’nde diğer padişahların dönemi hakkında bilgi alabilirsiniz.

Osmanlı padişahları sıralaması ve tahta geçiş süreleri

Osman Bey Dönemi’ndeki Olaylar ve Savaşlar (1281 – 1326)

Orhan Bey Dönemi Olayları ve Savaşları (1326 – 1362)

1. Murat Dönemi Olayları ve Savaşları (1362-1389)

Yıldırım Bayezid Dönemi Olayları ve Savaşları (1389 – 1402)

1. Mehmet (Çelebi) Dönemi Olayları ve Savaşları (1413 -1421)

II. Murat Dönemi Olayları ve Savaşları (1421-1451)

Fatih Sultan Mehmet Dönemi Savaşları Ve Gelişmeleri (Detaylı)

II. Bayezid Dönemi Savaşları ve Gelişmeleri (1481-1512)

Kanuni Sultan Süleyman Dönemi Savaşları ve Gelişmeleri (Detaylı)

Sokullu Mehmet Paşa Dönemi Savaşları ve Gelişmeleri (1564 – 1579)