Kobalt Nedir? Kullanım Alanları Nerelerdir?
DOĞADA yaygın olmakla birlikte çok bol değildir. Yer kabuğunu oluşturan kayaçların % 0.0001′ ini oluşturduğu kabul edilir. Önemli filizleri sülfürler, arsenürler ve oksitlenmiş bileşiklerdir. Element meteoritlerde, deniz ve mineral sularında, bitki ve hayvan vücutlarında bulunur.
Kobaltın üç oksidi bilinir, kobalt II oksit (protoksit) CoO, gri yeşil renkte bir katıdır. Kobalt karbonatının kızdırılmasıyla elde edilir. Kobalt III oksit (seskioksit) CO2O3) siyah renkli bir katıdır.
Başlıca kobalt tuzları kobalt II klorür (COCI2), kobalt sülfür (CoS) ve kobalt sülfat (CoSO4)’tır. Çözelti halindeyken pembe ya da kırmızı olan ancak ısıtıldıklarında mavileşen kobalt tuzları, potasyum hidroksit çözeltileriyle mavi renkli bazik bir tuz çözeltisi verir, bu çökeltiye daha fazla alkali katılınca pembe bir renk alır. Kobalt tuzları, alkali sülfürlerle birleşince siyah olarak çökelir; boraks ile beraber hamlaç alevinde ısıtılınca mavi tanecikler şeklinde boncuklaşır. Kobalt çok sayıda amonyaktı bileşik oluşturur.
Kobalt elde etmek için arsenikti filizler eritilip kavrulur. Elde edilen oksitler sülfürik asitle bir çözelti verir; çözeltideki nikel, bir alkali hipoklorit ile çöktürülür, kobalt III oksit halinde çökelir. Maden halindeki kobalt, oksidin karbon ya da alüminyum eşliğinde indirgenmesinden elde edilir.
Saf kobaltın maden halinde kullanıldığı yerler azdır, daha çok alaşımları kullanılır. Kesici aletlerin yapımında kullanılan çelik ve diğer alaşımların bileşiminde % 60’a varan oranlarda kobalt kullanılır; özellikle yüksek sıcaklıktaki yükseltgen korozyona dayanıklı çelik ve alaşımlarda kullanımı yaygındır. Yanı sıra elektrik direnç tellerinin ve genleşme kat-1 sayısı zayıf, paslanmaz alaşımların yapımında da yararlanılır. Boyaların ve emayelerin hazırlanmasında da kobalt kullanılır. B 12 vitaminin bileşiminde bulunan kobaltın biyolojik önemi de büyüktür.
