Bu Yazıda Neler Var?
Kayak Nedir, Çeşitleri Nelerdir?
İKİNCİ Dünya Savaşı bittikten sonra, dünyanın hemen her yerinde kış sporlarına verilen önem çok arttı. Kayak istasyonlarının sayısı bir mevsimden öbürüne çoğalırken, bir yandan da bu istasyonlar, ‘teleferikler (yolcu veya yük kabinleri olan araç), telekabinler (yalnız yolcu kabini olan araç) ve telesiyejlerle (askılarımı hafif madeni kolluklar asılmış açık araç) donatıldı, kayakçıların tepedeki pistlere kolayca çıkmasını sağlayan teleskiler (yokuş yukarı çekici düzen) kuruldu. Şimdi her kış, yüzbinlerce insan fırsat bulur bulmaz, karlı tepelerin görkemli görünümü içinde kayaklarım ayağına geçirmektedir. Ama bundan önce, yetişkin olsun, çocuk olsun, her sporcunun kayak öğretmenlerinden ders alması gereklidir. Karda tek başına yapılan gezilerin tadım tadabilmek için, kayak sporunun hayli güç yöntemlerini iyice bilmek bir zorunluktur.
Uçan insanlar
Milattan 2500 yıl kadar önce, •Laponlar, karın üzerinde kolayca yürüyebilmek için ayakkabılarına, ucu yukarı kıvrık uzun tahtalar bağlıyorlardı. Laponlar’dan sonra, öteki İskandinav halkları da bu tahta araçları benimsediler ve onlara kış tanrıçası Skjeda’nın adından ski (kayak) adını verdiler. Daha sonra Ruslar birkaç ordu birliğini kayaklarla donattı. 19. yüzyıla kadar kayakla bir yerden bir yere gitme sorunu yalnızca yararlılık açısından ele alındı.
İlk defa, 1830’dan itibaren Christiania (bugünkü Oslo) Bölgesi’ndeki Norveçli köylüler ve öğrenciler şehre yakın karlı yamaçlarda toplanıp kayak yarışmaları düzenlediler. Bu yarışmalara katılanlara “uçan insanlar” diyorlardı. Çünkü o tarihlerde, en çok tutulan yarışma türü kayakla atlamaydı. İlk kayak sporu kulüpleri 1880’den itibaren kuruldu. Birkaç yıl sonra, basit iki tahta üzerinde Grönland Adası’m bir baştan bir başa geçmeyi başaran Norveçli Nansen sayesinde bütün Avrupa, kayak sporunun özelliklerini iyice öğrenmiş oluyordu.
Alp kayağı
O tarihten sonra, kayak hızla yayıldı ve yöntemleriyle, yarış kurallarıyla gerçek bir spor dalı haline geldi. Norveçlilerin meydana getirdiği nordik kayağı’nın (mukavemet yarışından ve atlamadan oluşur) yanı sıra, Alp kayağı denilen yeni yöntemler meydana getirildi. Sonunda, Ingiliz Arnold Bann, çağdaş uluslararası yarışları kurallara bağladı ve 1922’de, onun sayesinde slalom (S çizerek kayma) yarışları doğdu
Kayakta ilk gerçek yöntemi bulan Avusturyalı şampiyon Hannes Schneider özellikle bu spora paralel ilkesini getirmiştir. Paralel karsapanı’mn tersine, kayakları birbirine paralel tutarak, bir yamaç boyunca yanlamasına kaymak demektir. Kar sapanında, kayaklar fren yapacak biçimde birbirine çapraz getirilir. Paralelde ise, kayakların kenarı yardımıyla ve karı kavramasıyla, bir dönemeç alınırken vücudun belden yukarısı da hızla döndürülebilir, bu, kristiyanya (Hristiania’dan) yöntemidir. Geriye dönüşler bu yöntemle kolaylaşır.
Sürat çağı
1924’te Kış Olimpiyat Oyunları kuruldu, burada iki tip yarış vardı: Nordik kayağı (mukavemet yanşı ve atlama) ile Alp kayağı (iniş ve slalom). Emile Allais, kayakta hız ve etkinlik çağını açmıştır. On yıl sonra Avusturyalıar, godille yöntemini icat ederek iniş biçimlerini daha da geliştirdiler: Godille’de ayak bileklerinin hareketiyle ve sopalar yardımıyla kayakçı, yavaşlamaksızın bir dizi dönemeci alabilir.
O tarihten beri teknikler ve gösteriler daha da gelişmiş ve kayakçılar, inişte, bazen 130 km/saatlik hız yapabilmişlerdir. Bu tür sonuçlar hem antrenman ve yarış yöntemlerinin sürekli olarak geliştirilmesi, hem de gittikçe kusursuzlaşan malzemenin kullanılması (madeni veya cam elyafından kayaklar, ayağı saran plastik ayakkabılar, azami hız elde etmek için özellikle incelenerek yapılmış giyecekler) sayesinde elde edilebilmiştir. Bütün spor dalları gibi, kayak sporu da son derece çetin, ama zevkli ve yararlı bir uğraştır; bu sporda da seçmeler, üstün şampiyonlar yetiştirilmesine olanak sağlar.
Bir kayak dersi: “Kar sapam” denilen durma yöntemini öğrenmeye (ahşan küçük çocuklar.
Su kayağı
Su kayağının öncüsü 1920’li yıllarda ABD’de Minnesota’da eğik iki sopa üstünde kayan Amerikalı Ralph Samuelson’dur (1904-1977). Aynı dönemde Annecy Gölü üzerinde benzer denemeler yapılmıştır. tik uluslararası örgüt 1946’da Cenevre’de kurulmuştur.
Sabitleştirme mekanizmasının kauçuk olduğu kayaklar, kullanılma amaçlarına göre boy, biçim, ağırlık ve genel yapı farklılıkları gösterir. Slalom monoskisinin (160-175 cm) altında bir uzantı yer alır. Figür kayakları, daha kısa (93-100 cm), daha geniş, daha hafiftir ve bu tür kayak üzerinde dönüşü sağlamak için uzantı yoktur. Atlama kayakları daha ağır ve daha kalındır. Yarışlar üç disiplinde yapılır: Figür, slalom ve atlama (kombine, üçünü birden içine alır). Figürler (ya da trickler) ters ya da düz pozisyondan çıkarak, sağa ya da sola bir yarım turdan iki tura kadar dönüşlerden (kayakçının kendi çevresinde dönmesi) oluşur. Figürler teknenin izinden kayarak, dalganın üstünden atlayarak, bir ya da iki kayağın üstünde, elde ya da ayağa bağlı bir iple gerçekleştirilir. Step, dönüş sırasında ayağı kordonun üstünden geçirmeye yarayan bir figürdür. Kayakçı zorluk derecelerine göre numaralanmış olan figürleri gerçekleştirebilmek için 20 saniyelik iki parkura sahiptir.
Slalom yalnızca tek kayakla yapılır. Parkurda bir giriş ve çıkış kapısından başka sağda (3) ve solda (3) yer alan, çevreleri dönülecek 6 şamandıra bulunur. Şamandıralarla tekne arasındaki mesafe 11.50 cm’dir. Gerçekleştirilen her geçişten sonra, teknenin hızı kadınlar için saatte 55 km’ye, erkeklerde 58 km’ye kadar çıkar, sonra kordon 18 m’den 10.50 m’ye kadar yavaş yavaş kısaltılır. En kısa kordonla en fazla şamandırayı geçen kayakçı yarış kazanır.
Atlama, yüksekliği (maksimum 1.80 m) kayakçının yaşına ve cinsiyetine göre ayarlanabilen bir tramplenden yapılır.
Tekne, erkekler için saatte 57 km, kadınlar için 54 km hızla bir düz çizgi çizer. Erkekler rekoru 61 m’den fazladır. Bu uzaklık kadınlarda ise 45 m’den fazla olarak oluşturulmuştur.
Alp disiplini kayağına iki örnek: Slalomda bir kopulan geçiş anı (solda) ve iniş yarıp (sağda).
