Bu Yazıda Neler Var?
4 Eylül 1901 tarihinde Kudüs’te doğan Ahmet Kudsi Tecer, dört çocuklu ailenin en küçüğüdür. Asıl adı Ahmet’tir. “Kudsi” adı, doğum yeri olan Kudüs’ten dolayı verilmiştir. Halk kültürü ile ilgili yaptığı önemli çalışmalar ile tanınır. Özellikle büyük halk ozanları Karacaoğlan ve Yunus Emre’nin hayatına ışık tutan çalışmalar çok değerlidir. Yine Aşık Veysel’in Türkiye tarafından tanınıp, sevilmesinde büyük payı vardır. Halk müziği derlemecisi Muzaffer Sarısözen’i de ilk olarak keşfeden kişi de Ahmet Kudsi Tecer olmuştur.
Tecer, şiir dünyasında adını 1930’ların ünlü Orada Bir Köy Var Uzakta adlı şiiri ile duyurmuştur. Bu şiir daha sonra Münir Ceyhan tarafından okul şarkısı haline getirilmiştir. Şiir yanında kaynağını yerli ve milli unsurlardan alan tiyatro eserleri de yazmıştır. 4.dönem Seyhan, 7. Dönem de Şanlıurfa milletvekili olarak TBMM’de görev yapmıştır.
Ahmet Kutsi Tecer, ilk öğrenimine Kudüs’te başladı. Babasının Kırklareli’ne atanmasından dolayı ilk ve ortaöğrenimini burada tamamladı. Liseyi ise İstanbul’da Kadıköy Sultanisi’nde ücretsiz yatılı olarak okudu. Liseden mezun olduktan sonra Halkalı Ziraat Yüksek Okulu’nu bitirdi (1922). Ardından Yüksek Öğretmen Okulu sınavını kazanarak iki yıl Darülfünun’un Felsefe Bölümü’ne devam etti. Burada okurken Darülfünun hocaları ve öğrencileri tarafından çıkarılan Dergâh dergisinde şiirleri yayımlandı.
Darülfünun’daki öğrenimine 1925 yılında ara verdi ve biyoloji öğrenimi için burslu olarak Fransa’ya gitti. Ancak Sorbonne Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde felsefe derslerini takip etti. 1925-1927 yılları arasında devamlı gittiği Paris Milli Kütüphanesi’nde Cezayir Halk Şairleri yazmalarını incelerken, Türk halk edebiyatının bilinmeyen bir yönünü ortaya çıkardı. “Paris Acıları” adlı şiirini bu dönemde yazdı. 1928’de yurda dönerek, Halk Bilgisi Mecmuası’nda yazılar yayımladı.1929 yılında Darülfunun’dan mezun oldu.
Öğretmenlik yılları
Ahmet Kutsi Tecer, mezuniyet sonrasında edebiyat öğretmeni olarak Sivas Lisesi’ne atandı. Dört yıl kadar kaldığı Sivas’ta arkadaşları Vehbi Cem ve Muzaffer Bey ile birlikte 5-7 Kasım 1931’de Halk Şairleri Bayramı ‘nı gerçekleştirdi. Şenlikler sırasında yarışmada birinci olan Aşık Veysel’le tanıştı ve dostluk kurdu. Aşık Veysel’le birlikte Suzani, Ruhsati, Mesleki, Talebi, Karslı Mehmet gibi halk şairlerinin tanıtılması için çalıştı. 1932’de Sivas Maarif Müdürlüğü’ne atandı. Aynı zamanda Fransızca ve edebiyat dersleri vermeye devam etti. Sivas Halkevi’nin başına geçti, çevrede Halk Odaları’nın açılmasına öncülük etti. Sivas ve çevresinin
Folklorik ögelerini araştırdı. Bu dönemde yazdığı şiirleri, “Şiirler”(1932) adlı kitapta topladı. Soyadı Kanunu çıktığında Sivas’ın Deliktaş Köyü’nden Ruhsati’nin bir şiirinde geçen Tecer Dağı’nın adını soyadı olarak seçti
Kültür, siyasi ve bürokrat kişiliği
1934 yılında atandığı Yüksek Öğrenim şube müdürlüğü görevinde 5 yıl kaldı. Aynı sıralarda Gazi Eğitim Enstitüsü’nün kompozisyon, Gazi Lisesi’nin felsefe derslerine girdi. Devlet Konservatuarı’nın kuruluşunda katkısı oldu. 1937 yılında öğretmen Meliha Hanım ile evlendi, bu evlilikten iki çocuğu oldu.
1938’de Yüksek Öğrenim Genel Müdürlüğü görevine atandı. Muzaffer Sarısözen’i Ankara Devlet Konservatuarı Folklor Arşivi Şefliğine atadı ve böylece onun, çok değerli halk müziği derlemeleri yapmasında katkısı oldu. 1942’de Talim ve Terbiye Kurulu üyeliğine atandı.
Ahmet Kutsi Tecer, 6. dönem Adana ve 7. Dönem Urfa milletvekili olarak TBMM’ye girdi. Milletvekilliği sırasında kültür ağırlıklı siyasi çalışmalarda bulundu. 1941-1945 yılları arasında, Halkevleri’nin yayın organı olan Ülkü mecmuasının ve Halkevleri’nin yönetimini üstlendi. Cumhuriyet ideolojisini yaymak için 1933’ten beri çıkarılmakta olan Ülkü mecmuası, Ahmet Kutsi Tecer’in döneminde 15 günde bir yayımlanmıştır. Düşün ve sanat etkinlikleri haberleri yanında kitap ve dergi tanıtımı yapılan dergide Âşık Veysel, Ali İzzet Özkan gibi âşıklar da tanıtılmıştır.
Tecer’in bu dönemde yazdığı şiir ve yazılar Ülkü yanında Yücel dergisinde ve Ulus gazetesinde de çıktı. Aynı yıllarda köy temsilcileri ile ilgilendi, köy tiyatrosunu inceledi ve Koç yiğit Köroğlu oyununu yazdı.
1947-1951 yılları arasında Paris Kültür Ataşesi ve Öğrenci Müfettişi olarak görevlendirildi. Paris’te müzik eğitimi için bulunan “harika çocuk” İdil Biret ile de ilgilendi. 1948’de Ankara’da kurulan geçici UNESCO Komitesi’nde görevlendirildi.1950’de UNESCO Yürütme Komitesi’nde Türk delege olarak yer aldı. UNESCO topluluğu içinde Türk kültürünün gelişmesine hizmet etti.
1953 yılında İstanbul Belediye Konservatuarı’nda Türk tarihi ve geleneksel tiyatro, Galatasaray Lisesi’nde edebiyat dersleri verdi. 1955’de Türk Dil Kurumu üyesi oldu. 1957-1966 yılları arasında İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi’nde estetik, Gazetecilik Enstitüsü’nde halk edebiyatı dersleri verdi. 1960′lı yıllarda İstanbul Radyosu’nda yayıncılara ders verdi. Tecer, İstanbul Eğitim Enstitüsü Öğretmeni iken 1966 yılında emekli oldu.
Türk halk kültürü ve halk sanatçılarına büyük katkılar sunan Ahmet Kutsi Tecer, 23 Temmuz 1967 tarihinde Vakıf Gureba Hastanesi’nde vefat etti.
Eserleri
Şiirleri
İlk şiirleri 1921-1922’de Dergah Mecmuası’nda yayımlanan Ahmet Kutsi’nin ilk eseri 1932 yılında bastırdığı Şiirler kitabıdır. Bu eser sınırlı sayıda basıldığı için (250 adet) kütüphanelerde mevcut değildir. Daha sonraki şiirleri Varlık, Nerdesin, Oluş, Yücel, Ülkü, Türk Düşüncesi, Şadırvan, Türk Dili gibi dergilerde çıkar. 1933-36 yılları arası şiir bakımından en verimli olduğu dönemdir.
2002 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Tecer’in Bütün Şiirler yayınlanmıştır.
Ahmet Kutsi, şiirlerini hece ölçüsünde ve yalın bir dille yazmış. Aşk, doğa, ölüm, özlem gibi konuları işlemiştir. Genellikle halk şiirlerinin sekizli ve on birli hece ölçüsüne ve ulusal nazım birimi olan dörtlüğe bağlı kalan Tecer, bazen de heceyi yeni ölçülerle denemiştir.
En çok bilinen “Orada Bir Köy Var Uzakta” adlı şiirini babasının memleketi olan Apçağa Köyü (Erzincan/Kemaliye) için yazmıştır.
İnceleme
1940 yılında yayınlanan Köylü Temsilleri adlı kitabı seyirlik oyunları üzerine yazılmıştır.
Tiyatro eserleri
Türk tiyatro geleneğinden, halk kültüründen ve halk motiflerinden gelen malzemeyi batı tekniği ile işleyen tiyatro eserleri yazmıştır.
1. Yazılan Bozulmaz: 1946’da Ankara Devlet Konsevatuarı Tatbikat Sahnesi’nde oynanmıştır.
2. Köşebaşı: İlk defa İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda oynanmıştır. The Neighbourhood adıyla İngilizceye çevrilmiş, ABD’de sahneye konmuştur. 1964 yılında Ankara’da basılmıştır.
3. Koçyiğit Köroğlu: İlk defa Ülkü’de yayınlanmıştır. Ankara Devlet Tiyatrosu’nda 1949 ve 1961 yıllarında sahnelenmiştir.
4. Bir Pazar Günü: 1957’de Teknik Üniversitesi Tiyatrosu; 1959’da genç oyuncular bu oyunu sahneye koymuşlardır.
5. Satılık Ev: 1961’de İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda sahnelenmiştir.
Kaynak: https://www.bilgitor.com/ahmet-kutsi-tecer-kimdir-hayati-ve-eserleri
