Yıkıcı Doğa Olayları

Yıkıcı doğa olayları nelerdir? Yıkıcı doğa olaylarından korunma yolları nelerdir?

Doğa olayları sonucu meydana gelen, can ve mal kaybına neden olan felaketlere yıkıcı doğa olayları denmektedir. Yıkıcı doğa olayları denilince ilk akla gelen depremlerdir. Daha sonra tsunami, sel (su baskınları),  heyelanlar ve çığ gibi ölümcül olaylar akla gelir.

Deprem

Yer küre (dünya) katmanlardan oluşmaktadır. Bunlar dünyanın merkezinden dışa doğru Çekirdek katmanı, Magma katmanı, Yer kabuğu,   Su katmanı ve  Gaz katmanı (Atmosfer) şeklindedir. Kayaçlardan (taşlardan) ve en üste toprak ve su bulunan yer kabuğu mağma tabakasının üzerinde bulunmakta ve sürekli hareket halinde bulunan tabakalardan oluşmaktadır. Bu hareketlerden dolayı faylar (kırıklar) oluşmaktadır. Bu kırıklar kilometrelerce uzunlukta bir çizgisellik oluşturmakta ve buralarda oluşan titreşimler dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsmaktadır. Bu olaya “DEPREM” denir.

Tsunami

Depremler, volkanik hareketler gibi hareketlerin deniz tabanında oluşturduğu yükselme ve alçalma sonucu oluşan dev deniz dalgalarına tsunami denir. Okyanuslarda ve büyük denizlerde görülmektedir (bkz: Tsunami nedir? Tsunamiden Nasıl Korunmalı?)

Sel

Yağmur sularının, toprağı tamamıyla kapattığı su birikimine sel denir. Eğim boyunca hareket eder ve su basmalarına neden olur. Yine sel, akış yönüne doğru canlı veya cansız nesneleri sürükleyerek büyük kayıplara neden olur.

Heyelan

Yağmur sularının toprağın üst kısmından derinlere doğru gider ve arazinin geçirgenliği varsa yer altı sularına veya derelere doğru akar. Ancak bazı arazilerde alta bulunan tabakanın geçirgen olmayışı (kil) nedeniyle suyu tutar. Eğimli arazi de ağırlaşan bu topraklı kısım yerçekimi nedeniyle kaymaktadır. olayına heyelan adı verilir. Heyelanlı bölge üzerinde yapılar veya yerleşim birimleri varsa bu kaymadan etkilenme çok büyük boyutta olur.

Yıkıcı doğa olaylarından korunma yolları nelerdir?

Söz konusu tehlikelerin günümüz teknolojik gelişmesi içinde dahi önlenmesi mümkün olmayan tarafları vardır. Örneğin depremin ne yazık ki önlenmesi mümkün değildir. Buna karşı depreme dayanıklı evler inşaa etmek yoluyla depremin değil de can ve mal kaybının önüne geçmek mümkündür. Nitekim Japonya’da şiddeti bizden fazla çok sayıda depremler olmuş ancak can kaybı neredeyse sıfıra yaklaşmıştır. Depremlerden korunmak için dayanıklı yapılar yapmak, fay zonlarından uzak bölgeleri  tercih etmek gereklidir. Deprem öncesi, deprem sırası ve sonrasında yapılacakların yol haritasının oluşturmak hayati öneme sahiptir.

Yine aşırı yağmur ve toprak yapısı nedeniyle oluşan sellerden korunmak için güvenli yaşam ilkesi yanında sel baskınları sırasında su akıntılarıyla sürüklenen insanlara el uzatmak gereklidir.

Heyelanların yıkıcı etkisinden kurtulmak için heyelan bölgelerinin uzağında evler yapmak gereklidir. Yine heyelan bölgelerinde mühendislik önlemleri almak ve bu önlemleri takip etmek vatandaşlık görevidir. Eğimli arazilerin tümünün ağaçlandırılması çok değerli bir çözümdür.

Tsunami yazımızda detaylı olarak sözünü ettiğimiz gibi kıyıdaki yerleşim birimlerinde yaşayanların tsunami öncül belirtilerini iyi bilmeli ve bölge hızla  tahliye edilmelidir