Bu Yazıda Neler Var?
Karbonat minerallerine asit damlatıldığında reaksiyon gösterir ve köpürür. Köpürme sırasında havaya karbondioksit verir. Tabiatta yaklaşık 40 karbonat minerali bilinir. Ancak bunların büyük bir kısmı yaygın değildir. Karbonat minerallerinden kalsit, aragonit, dolomit, magnezit, siderit, ankerit, azurit, malahit yaygın olarak bulunanlarıdır.
Kalsit
Kimyasal bileşiminin % 56’sı kalsiyumoksit (CaO) ve % 44’ü karbondioksittir. Kristal sistem içerisinde trigonal kristalleşme gösterir. Doğada kalsit mineralinin farklı renklerine rastlanır. Ancak çoğunlukla bu mineral renksiz ya da beyaz renklidir. Mohs serlik cetveline göre sertlik derecesi 3’tür. Kalsitin yoğunluğu yaklaşık 2.7’dir. Dilinimi ise mükemmel derecededir. Bu nedenle kristaller dilinim yüzeylerine göre kırılmaktadır. Kalsitin üzerine hidroklorik asit damlatıldığında karbondioksit ortaya çıkarak köpürür. Kalsiti dolomitten ayıran bu özelliktir. Kalsit minerali; gübre, optik ve kimya sanayinde, çimento yapımında, kireç üretiminde, inşaat sektöründe, kaplama ve süsleme işlerinde, yol yapımında mıcır ve demir yollarında balast olarak kullanılır.
Aragonit
Aragonitin kimyasal bileşimi kalsit gibi kalsiyum karbonattan meydana gelmektedir. İki mineralin birbirinden farkı kristal sistemidir. Aragonit ortorombik kristal sisteminde kristalleşmiştir. Aragonitin sertliği mohs sertlik cetveline göre sertliği 3.5-4 arasındadır. Yoğunluğu ise yaklaşık 2.9’dur. Genellikle renksiz, beyaz ya da sarımsı renge sahiptir. Kolay kırılır ve asitle çözünür özelliğe sahiptir. Aragonit, kil ve marn içerisinde ve sıcak su kaynaklarının etrafında görülür. Yapılan deneylere göre, kalsiyum karbonatlı sular sıcak olduğunda aragonit, soğuk olduğunda ise kalsit oluşturduğu ortaya konulmuştur. Deniz suyunda kalsiyum karbonatın ilk çökelimi aragonittir. İnşaatların dış cephe kaplamalarında, heykelcilikte ve süs eşyası yapımında yaygın olarak kullanılır.
Dolomit
Kimyasal bileşiminin % 30’u kalsiyumoksit, % 29’u magnezyumoksit ve % 41’i karbondioksittir. Kristal sistemi trigonaldir. Renksiz, beyaz, kirli sarı, kahve gibi çeşitli renkleri bulunmaktadır. Mohs sertlik cetveline göre sertliği 3.5-4 arasındadır. Yoğunluğu ise yaklaşık 2.9’dur. Hidroklorik asitin soğuk ya da sıcak olması dolomitin gösterdiği reaksiyonu etkilemektedir. Asit soğuk döküldüğünde etkisi az, sıcak döküldüğünde ise daha fazladır. Dolomit kayacı ise tozşeker gibi taneli, gözenekli ve hücre gibi dokusuyla kalsit mineralinden ayrılır. Dolomit, sedimanter kayaçlar içerisinde yaygındır. Kalkerin kimyasal bileşiminde yer alan kalsiyumun yerine magnezyumun geçmesiyle dolomit oluşmaktadır. Bu olaya dolomitleşme adı verilir. Bugün dolomitik sedimanların oluşumu tuzlu göllerde ve denizlerde meydana gelir. İnşaat sektöründe, demir eritmesinde, kimya sanayinde (şeker ve magnezyum tuzu üretiminde), boya sanayi gibi vb. alanlarda dolomit minerali kullanılır.
Malahit {Cu2CO3(OH)2}
Kristal sistemi monoklinik olan malahitin, yoğunluğu yaklaşık 4’tür. Kristalleri cam parlaklığında ve yeşil renklidir. Malahitin çizgi rengi ise açık yeşildir. Mohs sertlik cetveline göre sertliği 3.5-4 arasındadır. Malahit ısıtıldığında içerisindeki suyunu kaybeder ve rengi matlaşır. Asit ve amonyakla hemen reaksiyona girer ve çözünür. Bakırlı cevher yataklarının oksidasyon mineralidir. Malahit minerali bakır yatakları için önemli bir ipucudur.
