Bu Yazıda Neler Var?
Ahmet Hamdi Tanpınar (23 Haziran 1901 İstanbul – 24 Ocak 1962)
23 Haziran 1901’de Şehzadebaşı’nda doğdu. Babası Gürcü asıllı Hüseyin Fikri Efendi, annesi Nesime Bahriye Hanım’dır. Ailenin üç çocuğundan en küçüğüdür. Babasının kadı olması nedeniyle çocukluğu, Ergani, Sinop, Siirt, Kerkük ve Antalya’da geçti. Liseyi Antalya’da tamamladıktan sonra yükseköğrenim için 1918’de İstanbul’a gitti.
Halkalı Ziraat Mektebi’nde bir yıl yatılı okuduktan sonra 1919 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne girdi. Burada Yahya Kemal, Mehmed Fuad Köprülü ve Cenab Şahabeddin gibi hocaların derslerine devam etti. 1923’te edebiyat fakültesinden mezun oldu ve Erzurum Lisesi’nde edebiyat öğretmenliğine başladı.
Ahmet Hamdi Tanpınar, 1926’da Konya Lisesi’nde öğretmenlik yaparken, “Ölü” şiiri Millî Mecmua’da yayımlandı. 1927’de Ankara Lisesi’nde, 1930’da Ankara Gazi Terbiye Enstitüsü’nde ve 1932’de İstanbul Kadıköy Lisesi’nde öğretmenlik yapan Tanpınar’ın 1927 ve 1928 yıllarında (“Leylâ” şiiri hariç) hepsi Hayat dergisinde olmak üzere toplam yedi şiir yayımladı. İlk yazısı ise 20 Aralık 1928’de yine Hayat dergisinde çıktı. 1929 yılında biri E.T.A. Hoffmann’dan (“Kremon Kemanı”), diğeri ise Anatole France’tan (“Kaz Ayaklı Kraliçe Kebapçısı”) olmak üzere iki çevirisi yayımlandı.
1930 yılında Ankara’da toplanan Türkçe ve Edebiyat Muallimleri Kongresi’nde, Osmanlı edebiyatının tedrisattan kaldırılması ve okullarda edebiyat tarihinin, Tanzimat’ı başlangıç kabul ederek okutulması gerektiğini söyledi. Tanpınar’ın bu szöylemi, kongrede önemli tartışmaların doğmasına neden oldu. Aynı yıl Ahmet Kutsi Tecer ile birlikte Ankara’da Görüş dergisini çıkarmaya başladı.
1932 yılında Kadıköy Lisesi’ne atandı. 1933’te Ahmed Hâşim’in ölümüyle boşalan “estetik mitoloji” derslerini vermek üzere Sanayi-i Nefise’ye atandı. Tanzimat’ın 100. yıldönümü dolayısıyla 1939’da eğitim bakanı Hasan Âli Yücel’in emriyle edebiyat fakültesi bünyesinde kurulan “19. asır Türk edebiyatı” kürsüsüne, “Yeni Türk Edebiyatı profesörü” olarak atandı ve Tanzimat’tan sonraki Türk edebiyatının tarihini yazmakla görevlendirildi. Hazırladığı edebiyat tarihinin de etkisiyle 1940’lı yıllarda yazı faaliyetleri yeni Türk edebiyatı etrafında şekillendirdi. Kitap tanıtım yazıları ve İslam Ansiklopedisi’ne maddeler yazdı.
1943-1946 yılları arasında Maraş milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde bulundu. Bir süre Millî Eğitim Bakanlığı’nda müfettişlik yaptı. 1948’de akademideki estetik hocalığına ve 1949’da Edebiyat Fakültesi’ndeki kürsüsüne döndü.
Ahmet Hamdi Tanpınar, 23 Ocak 1962’de kalp krizi sonucunda vefat etti. Rumelihisarı Âşiyân Mezarlığı’nda Yahya Kemal’in mezarının yanı başına defnedilmiştir. Mezar taşına meşhûr “Ne İçindeyim Zamanın” şiirinin ilk iki mısrası yazılmıştır:
“Ne içindeyim zamanın
Ne de büsbütün dışında…”
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Eserleri
Roman
Huzur (1949)
Saatleri Ayarlama Enstitüsü (1962)
*Sahnenin Dışındakiler (1973)
*Mahur Beste (1975)
*Aydaki Kadın (1987)
Şiir
Şiirler (1961)
İnceleme
XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi (1949, 1966, 1967)
Tevfik Fikret (1937)
Deneme
Beş Şehir (1946)
Yahya Kemal (1962)
Edebiyat Üzerine Makaleler (1969) (ölümünden sonra derlenmiştir)
Yaşadığım Gibi (1970) (ölümünden sonra derlenmiştir)
Hikâye
Abdullah Efendinin Rüyaları (1943)
Yaz Yağmuru (1955)
* Ahmet Hamdi Tanpınar’ın sağlığında yayımlatamadığı birçok çalışma, ölümünden sonraki yıllarda yayımlanmıştır.
ölüm tarihi 23 ocak 1962 ama 1973 de roman çıakrtıyo naısl oluyo yanlışmı yazılmış benmi yanlış anladım
Fatih bey katkınız için teşekkürler. Yazıya kısa bir not ekledik. Tanpınar, özellikle 1970’li yıllardan sonra Türkiye’de müthiş bir ilgi görmüştür. Sağlığında yayımlatma olanağı bulamadığı bir çok eser ölümünden sonra yayımlanmıştır.
Ahmet Hamdi Tanpınar mükemmel kitapları olan bir yazardır. Yeni kuşakların mutlaka okumasaı gereken yazarlarımızdan biridir. Sabahattin Ali, Sait Faik, Oğuz Atay ve Yusuf Atlılgan deli gibi okuduğum yazarlardır.