Bu Yazıda Neler Var?
İstiklal Marşı’nın Bestecisi müzisyen, besteci, orkestra şefi, keman virtüözu. Osman Zeki Üngör‘dür.
Türkiye Cumhuriyeti’nin Milli Marşı olan İstiklal Marşı’nı besteleyen sanatçı, Osmanlı sarayında yetişen ilk Türk kemancısıdır. Osmanlı saray orkestrasını yönetmiştir. Osman Zeki Üngör, aynı zamanda klasik batı müziği bestecilerinin keman konçertolarını Türkiye’de çalan ilk Türk kemancı olma unvanına sahiptir. Günümüzün Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın temelini oluşturan kişidir. İstiklal Marşı’nın bestecisi, Cumhuriyet döneminde de eğitimci olarak katkıları olmuştur. Cumhuriyetin ilk önemli öğrenim kurumlarından biri olan Musiki Muallim Mektebi’nin kuruluşunda büyük emeği geçmiştir.
İstiklal Marşı’nın Bestecisi Osman Zeki Üngör Kimdir? Kısaca Hayatı
1880 yılında Üsküdar’da doğdu . Beşiktaş Askeri Rüştiyesi’ndeki eğitim gördükten sonra 1891’de Osmanlı saray bandosu olan Mızıka-yı Hümayun’a girdi. Burada gördüğü müzik öğrenimi sırasında yeteneğiyle II. Abdülhamid’in dikkatini çekti ve konser kemancısı olarak yetiştirildi. Kemancı Vondra Bey’den keman, Aranda Paşa’dan da müzik nazariyatı dersleri aldı.
Mızıka-yı Hümayun bünyesindeki Makam-ı Hilâfet Filarmoni Muzikası’nın başkemancısı oldu. Sadece askeri marşlar çalan mızıkanın, bir senfoni orkestrasına dönüşmesi için çaba harcadı. Birçok ünlü bestecilerin keman konçertolarını Türkiye’de çalan ilk Türk kemancı oldu. Sultan Abdülhamit’e sık sık konserler verdi. Konserlerinin çok beğenilmesi nedeniyle ödüllendirilip rütbesi genç yaşta binbaşılığa kadar yükseltildi.
Osman Zeki Üngör’ün rütbesi, 1908 yılında Meşturiyetin ilanı’ndan sonra teğmenliğe düşürüldü. Ancak Saffet Bey’in yönetimindeki orkestrada başkemancı olarak devam etti. Mızıka-yı Hümayun’da yaylı sazlar bölümünde öğretmenlik yaparken İstanbul Erkek Muallim Mektebi’nde de dersler verdi. Mızıka-ı Hümayun ile I. Dünya Savaşı sırasında bazı Avrupa kentlerinde konserler verdi. 1917- 1918 yıllarında Viyana, Berlin, Dresden, Münih, Peşte, Sofya’yı kapsayan bu turneye çıktı. Bu turneler bir Türk orkestrasının çıktığı ilk Avrupa turnesidir.
1917 yılında Saffet Bey’in istifa etmesi nedeniyle saray orkestrasının şefliğine atanandı. Avrupa turnesi dönüşünde ilk kez saray dışında halka yönelik konserler verdi.
İstiklâl Marşı’nın Bestelenmesi
1921 yılında Mehmet Akif Ersoy’un yazdığı şiir ulusal marş güftesi olarak seçildi. Osman Zeki Üngör 1922’de Maarif Bakanlığı tarafından düzenlenen beste yarışmasına davet edildi. Yarışmaya toplam 24 besteci katıldı. Yarışma seçici kurulu tarafından Osman Zeki Bey’in eseri beşinci seçildi. Birinci olan ve Ali Rıfat Bey tarafından alaturka usulde bestelenen eserdi. Ancak 1930 yılında Maarif Bakanlığı tarafından resmi kurumlara gönderilen bir genelge ile uygulamada değişiklik yapıldı. Böylece o güne kadar Ali Rıfat Bey’in bestesi ile seslendirilen güfte; Osman Zeki Üngör’ün batı tarzı bestesi ile seslendirildi ve devletin resmi marşı olarak kabul eidldi.
Cumhuriyetin ilk dönemlerinde, müzik öğretmeni ihtiyacını karşılamak için görev aldı. Ankara Konservatuarı’nın temelini oluşturan Musiki Muallim Mektebi’nin kurulmasında önemli rolü vardır. Bu okulun ilk öğretim üyesi ve ilk müdürü olarak, 1924 yılında başladığı görevini 1934’e kadar 10 yıl boyunca sürdürdü.
Osman Zeki Üngör, 1934 yılında sağlık nedeniyle emekli oldu ve İstanbul’a yerleşti. Soyadı Kanunu çıktığında “Üngör” soyadını aldı. 28 Şubat 1958 günü İstanbul’da hayatını kaybetti. Cenazesi, Karacaahmet mezarlığı’na defnedilmiştir.
