Ödemeler dengesi, bir ülkenin dış ekonomik ilişkilerini ve uluslararası ödemelerini sistematik bir şekilde kaydeden ve ölçen bir ekonomik hesap tablosudur. Bu hesap tablosu, bir ülkenin yurtdışı ile yaptığı ekonomik işlemleri ve döviz akımlarını kaydederek, döviz arz ve talebinin dengesini incelemeye yardımcı olur.
Ödemeler dengesi, bir dönemde bir ülkenin yurtdışı ile yaptığı işlemleri üç ana kategori altında toplar:
- Cari İşlemler Hesabı: Bu hesap, bir ülkenin mal ve hizmet ticareti, gelirler ve transferlerle ilgili işlemleri kaydeder. Ticaret dengesi, hizmet ticareti, yatırım gelirleri (karlar, faizler vb.), çalışanların dış ülkelerdeki işlerinden elde ettikleri gelirler ve devletler arasındaki transferler (örneğin, dış yardımlar) gibi öğeler bu hesap içinde yer alır.
- Sermaye Hesabı: Bu hesap, bir ülkenin sermaye hareketleriyle ilgili işlemleri kaydeder. Yabancı yatırımlar, yabancıların yerli varlıklara yatırımı, yerli sermayenin yabancı ülkelere yatırımı gibi işlemler bu hesapta yer alır.
- Döviz Rezervleri Hesabı: Bu hesap, bir ülkenin döviz rezervlerini kaydeder. Merkez bankaları genellikle döviz rezervlerini, dış ödemeler dengesindeki dalgalanmaları düzenlemek ve ulusal para biriminin değerini korumak için kullanır.
Ödemeler dengesi, bir ülkenin uluslararası ekonomik durumunu anlamak, ekonomik politikaları belirlemek ve dış ekonomik dengesizlikleri tespit etmek için önemlidir. Örneğin, bir ülkenin cari işlemler açığı varsa, daha fazla ithalat yapılıyor ve dış tüketim dışı gelirler yeterli değilse, bu durum döviz sıkıntısına yol açabilir. Buna karşılık, bir ülkenin sürekli cari fazlası, yurtdışına borç verme konusunda güçlü bir konuma sahip olmasına yardımcı olabilir.
Ödemeler dengesi, merkez bankaları, hükümetler, ekonomistler ve yatırımcılar tarafından yakından takip edilen önemli bir ekonomik göstergedir ve bir ülkenin ekonomik sağlığı hakkında bilgi verir.
