Dolaysız vergi, vergi yükümlülüğünün doğrudan gelir veya mal sahibi tarafından yerine getirildiği vergi türüdür. Yani, dolaysız vergiler doğrudan mükellefler tarafından ödenir ve vergi yükü doğrudan vergi ödeyicilerine aittir. Bu tür vergilerde, vergi ödenen mal veya hizmetin fiyatına eklenir ve nihai tüketici tarafından dolaylı olarak ödenir.
Dolaysız vergilerin temel özelliği, verginin son tüketici tarafından taşınmasıdır. Vergi, ürün veya hizmetin fiyatına eklenir ve vergi ödeyicileri tarafından doğrudan devlete ödenir, ancak vergi maliyeti ürün veya hizmetin kullanıcılarına yansıtılır.
Dolaysız Vergi Örnekleri
- Katma Değer Vergisi (KDV): Üretim ve satış aşamalarında eklenen bir tür tüketim vergisidir. Üretici veya satıcılar tarafından doğrudan devlete ödenir, ancak tüketici, ürün veya hizmetin fiyatına dahil edilen KDV’yi öder.
- Özel Tüketim Vergisi (ÖTV): Belirli ürünlerin alımında eklenen bir tür vergidir. Örneğin, lüks tüketim malları, alkollü içecekler, sigara gibi ürünlere uygulanır. Üretici veya satıcı tarafından doğrudan ödenir, ancak tüketici tarafından ödenir.
- Gümrük Vergisi: Yurt dışından ithal edilen mal ve hizmetlere eklenen bir tür vergidir. İthalatçı tarafından doğrudan ödenir, ancak bu vergi nihai tüketici tarafından ödenen ithal ürünün fiyatına eklenir.
- Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV): Motorlu taşıtların alımında ve her yıl düzenli olarak trafik sigortasıyla birlikte ödenen bir vergidir.
Bu gibi dolaysız vergiler, doğrudan ödenirken dolaylı olarak maliyetin tüketiciye yansıtılması nedeniyle ekonomide fiyat artışlarına neden olabilir ve tüketicilerin harcamalarını etkileyebilir. Dolaysız vergilere karşılık, doğrudan vergiler, gelir vergisi gibi, kişinin gelirine veya kazancına dayalı olarak doğrudan kişiler tarafından ödenen vergilerdir.
