Bu Yazıda Neler Var?
Yaş, cinsiyet, iklimsel ve bireysel başka faktörlere bağlı olarak her insanın günlük ne kadar uyuması gerektiği konusunda araştırmalar yapılmaktadır. Ağır şartlarda çalışan işçiler kaç saatte uyumalı, yeni doğan çocuklar kaç saat uyumalı ve öğrenciler günde kaç saat uyumalı? Gibi soruların yanıtını bulmak için WHO başta olmak üzere dünyanın en saygın sağlık kurumları araştırmalar yapmaktadır. Örneğin ABD’deki Ulusal Uyku Vakfı adlı kuruluşa göre bebeklik döneminde günde 14-17 saat uyku gerekli. Açıklamaya göre ilkokul öğrencileri günde en az 9 ila 11 saat uyumalı. Yetişkin bir insan içinse 7-9 saat kara günlük uyku yeterli.
Günümüzün kabul gören genel sağlık anlayışındaki kişiye özel sağlık önerileri ve tedavi yaklaşımları uyku için de geçerli. Uyku da kişiden kişiye değişmekte ancak bunun da kabul gören bir alt sınırı olmalı. Örneğin yetişkin bir kişinin günde 6 saatten az uyumaması gerekiyor. Sağlıklı bir uyku, kişinin uyandığında uykusunu almış hissi taşıması önemli. Örneğin yetişkin bir insanın 7 saat değil de günlük 9 saat uyumasına rağmen uykusunu alamamış olması uyku kalitesinde bir bozukluk olduğunu gösterir. Kısacası çok uyumak da bazen faydalı olmak yerine anlamışız bir çabaya dönüşmektedir.
Yetersiz Uykunun Zararları Nelerdir?
Yapılan bilimsel çalışmalarda uykusu yetersiz olan kişilerde vücut ısısı düşmekte, dikkat dağınıklığı olmakta, fiziksel ve ruhsal açıdan olumsuz durum yaşamaktadır. İki gece üst üste uyumamış bir insanın, 50’lik bira içmiş gibi beden kontrolü ve tepki süresinde düşüş yaşanıyor.
Uykusuzluğun dolaylı olarak ölümlere yol açması dışında, ölümcül insomnia (uykusuzluk) hastalarının altı ila 30 ay arasında öldüğü araştırmalarda yer almıştır. Ancak bu vakalarda ölüm nedeni çoklu organ yetmezliği olarak kayıtlara geçmiş durumda. Yani doğrudan ölüme neden olması henüz kanıtlanmış değil.
Uyku Kalitesi Nedir?
İnsan hayatının üçte biri ortalama olarak uyumakla geçiyor. Bu oran uykunun önemini anlatmaya yetiyor aslında. Günlük uyku süresi ölü, boşa geçen bir süre değil de tam tersine düşlerle geçen ve beynin hummalı şekilde çalıştığı bir süre. Sağlıklı uyku ise uykunun evrelerinin tam olarak yaşanması, derin uyku ve rüya görme sürecinin kesinti yaşanmadan tamamlanmasıdır.
Uyku Problemlerinin Nedenleri, İnsanı Uyutmayan Nedir?
Sağlıklı bir uykuya engel olan faktörler fiziksel ve ruhsal olgulardan kaynaklanabilir. Ağır stres yükü, kişisel ve toplumsal kaygılar, depresyon vb gibi psikolojik sorunların yanında uykuya engel olan ortam ve koşullar da uyumaya engel teşkil edebilir. Yetişkinlerde prostat vb nedenlerle sık tuvalete çıkma örneğinde olduğu gibi kişinin sağlık problemleri altta yatan neden olabilir. Bu süreçte sağlık kuruluşuna başvuru şarttır.
Uykuya engel olan ve kolay atlatılabilecek başka faktörler ise ortamı uyku açısından olumsuz etkileyen fiziksel şartlardır. Bunlar odada hatta yatağın yanı başında bulunan cep telefonu, kablosuz çalışan diğer elektronik cihazlar olabilir. Yine uyku ortamının aydınlık olması, ışığın yeterince perdelerle engellenmemiş olması da uykuya geçmeyi ve derin uykuyu zorlaştırır.
Uyku sırasında olduğu kadar uyku öncesi de zihnin karmaşıklığı da uykuyu zorlaştırabilir. Keza yatmaya yakın fazla su vb içilmesi, sulu yiyeceklerin tüketilmesi de etkendir. Günümüzde sosyal medya sohbetleri, paylaşımlar ve duygu karmaşaları kaçınılmaz olarak herkesin ilgi alanındadır. Böyle zamanlarda beyin fazlasıyla meşgul olacaktır.
Uyumadan önce çay, kahve veya alkol tüketmemek iyi bir uyku için şarttır. Tiryakilerin vazgeçemediği içecek olan kahvenin uyumadan önce en son 6 saat olması önerilmektedir. Yatak odasında kapı pencerelerin kapalı olması, gerekirse gürültüyü önleyici başka tedbirler alınması önerilmekte. Yatarken koyu renkli perde kullanarak ışığın mümkün olan en alt seviyeye indirilmesi gürültü ve ışık uykuya dalmamızı engelleyebilecek diğer unsurlar. Derin bir uyku için ışık ve ses yalıtımının yanında oda sıcaklığının da 15-18 derece olması yeterlidir.
İyi bir uyku için cep telefonu vb cihazların kapatılması, uyumak için sadece yatak odasının kullanılması ve mümkünse hep aynı saatlerde uykuya yatması iyi sonuçlar verecektir.
