Bu Yazıda Neler Var?
Lev Semonovich Vygotsky 5 Kasım 1896 ‘da Rusya’nın küçük bir kasabasında dünyaya gelmiştir. İyi eğitimli Yahudi bir ailenin çocuğudur.Vygotsky ‘nin anne-babası birçok dili akıcı şekilde konuşabiliyorlardı. Vygotsky daha çocukken annesi tarafından diğer kardeşlerinden farklı bir şekilde eğitilmeye başlanmıştı. Ailesinin akşam yemeklerinden sonra yaptığı Tarih, Edebiyat ve Sanat tartışmaları Vygotsky ‘nin ufkunun açılmasında önemli rol oynamıştır.1924’ten sonra psikoloji, eğitim ve psikopatoloji üzerine çalışmaya başlamıştır. Bu çalışmalarını 1934’te tüberkülozdan ölünceye kadar sürdürmüştür.Vygotsky 270 bilimsel makale, birçok konferans, Marksist temelli Psikoloji ve öğrenme teorileri üzerine 10 kitap, sanat estetik ve sosyoloji üzerine birçok eser yayımlamıştır Yenidoğan çocuğun baş etmesi gereken en önemli problem, yaşadığı dünyayı öğrenmesi, anlamasıdır.Bireyin çevresindeki dünyayı anlamasını ve öğrenmesini sağlayan aktif zihinsel gelişime Bilişsel Gelişim adı verilir.
Kısaca bebeklikten yetişkinliğe kadar bireyin çevreyi, dünyayı anlama yollarının daha etkili hale gelme sürecidir. Vygotsk’ ye göre çocuğun bilişsel gelişiminde çevre ve kültürel yapı çok önemlidir… çocuklar kavramları, nesneleri olguları ve tutumları çevrelerinden öğrenerek bu
davranışları benimser ve kendi davranışları haline getirir… Bilgiyi yeniden yapılandıran çocuk problemleri çözmede bu bilgileri kullanabilir.. o yüzden çocuğun bilişsel gelişiminde psikolojik süreçlere göre sosyal ve kültürel çevre daha ÖNEMLİDİR..
Örneğin:Çocuklar çevrelerindeki kişileri ve onların sosyal dünyalarını gözleyerek öğrenmeye başlar. Vygotsky’e göre tüm kişisel psikolojik süreçler, insanlar arasında çoğu zaman çocuk ve yetişkinler arasında paylaşılan sosyal süreçlerle başlar.Bunun en açık örneği insanlar arasında karşılıklı etkileşimi sağlayan “dil” dir. Vygotsky’nin Piaget’in kuramına karşılık olarak getirdiği en önemli düşüncede KAVRAM
GELİŞİMİ ile ilgilidir.
Piaget, kardeş kavramı gibi göreli kavramların 11-12 yaş civarında kazanılabileceğini belirtmiştir. Vygotsky bu konuda bir ayrım yapmış ve kavramları ikiye ayırmıştır.Bunlar;
1. Kendiliğinden edinilen kavramlar
2. Öğretilen kavramlar
Kendiliğinden Edinilen Kavramlar
Gündelik hayatta kullanılan kavramlardır. Tümden gelim yoluyla elde edilir. Örneğin: Çocuk başlangıçta herkesin kardeşi olduğunu düşünür sonra kardeşi olmayanları çıkara çıkara kardeşlerini bulur.
Öğretilen Kavramlar
Gündelik olmayan kavramlardır. Tümevarım yoluyla edinilir. Örneğin: Sınıfta A ülkesinin B ülkesini sömürdüğünü öğrenen çocuk önceleri sömürüyü sadece A’nın B’yi sömürdüğünü algılar sonra başkalarınında sömürdüğünü öğrenince genellemeye ulaşır.
Bunlardan da anlaşıldığı gibi Vygotsky’de zihin gelişimi üzerinde durmuştur ancak onun düşüncesinde çocuğun zihin gelişimi dış etkilere daha açıktır.Oysa Piaget’in kuramında dış etkiler oldukça azdır.
Vgotsky bilişsel gelişim hakkında özellikle üç önemli fikir belirtmiştir.
İçselleştirilme
İçselleştirme bir kişi tarafından, bilginin sosyal durumlardan gözlemlenerek, kendisi için kullanmak üzere alınması veya emilmesidir. Örneğin, çocukların büyüklere bakarak birbirini görünce tokalaşması.Kızların annelerinden görüp makyaj yapması. Çocuk ne kadar etkileşim gözlemlerse, bu etkileşimlerden bilgi alarak, o kadar uzmanlaşır. Vygotsky düşünce ve dilin yakından ilişkili olduğuna inandı. Dil gelişimi karmaşık fikirlerin içselleştirilebilmesine hazır olmanın anahtarıdır. Çocukların dil yeteneğini geliştirmek düşüncelerinin gelişmesine yardımcı olur. Örneğin, dil becerileri güçlüyse, çocuklar, yetişkinlerin sohbetlerini daha iyi anlarlar ve bu sohbetlerden yetişkinlerin sözlerinin çoğunu anlamayanlardan daha iyi öğrenirler.
Gelişmeye Açık Alan
Gelişmeye açık alan (ayrıca potansiyel gelişim bölgesi olarakta anılır) veya ZPD olarak adlandırılmıştır . Çocuğun bağımsız sergilediği performans ve yardım alarak ulaşabileceği performansın arasında kalan alandır.Örneğin; bir çocuk arabayı sürmeyi kendi öğrenebilir.Bir hoca da ona araba mekanizması hakkında bilgi verdiğinde çocuk mesela frene basınca demek böyle oluyormuş diyerek bağlantı kurar ve bağlantı yaptığı alana gelişmeye açık alan denir.
Yapı İskelesİ(scaffoldıng)
Bu kavramı anlamak için öncelikle yeni bir binanın yapımında yapı iskelesi nasıl kullanılır bunu düşünelim? İskele, bina kendisi destek sağlayacak kadar güçlü olana dek, isçilere destek sağlayan bir yapıdır. Bina sağlamlık kazandığı derecede iskele daha az önem taşımaya başlar ve yavaş yavaş kaldırılır. Verilen örnekten de anlaşılabileceği gibi yapı iskelesini kişi ile kişinin öğrenmesi gereken arasındaki aracı olarak tanımlayabiliriz. Örnek:Bir erginin bir çocuğun etrafındaki olayları açıklayarak öğrenmesine yardim etmesinde ergin kişi burda yapı iskelesi, çocuk kişi ve çocuğun etrafındaki olaylar da kişinin öğrenmesi gereken konu görevindedir.Ergin birey kisiye fikirleri ve olaylari açikladiktan sonra kisiyi ögrenmesi ve kendini gelistirmesi için serbest birakmalidir.
Anlam Yapılandırması
Oyun, anlamların ve günlük etkinliklerin yapılandırıldığı günlük süreçtir.Düşünme süresi başladığında eylemler içsel veya dışsal olarak ortaya çıkabilirler.Vygotsky oyundan bahsederken hiçbir zaman sembolik oyun ve sosyo-dramatik oyun gibi isimler kullanmaz. Bu tanımlamadan ve Vygotsky’nin tarihteki diğer açıklamalarından; Vygotsky’nin bu başlıklar altında oyunları incelediğini anşlayabiliriz.
Örnek Soru:Bir çocuk oyun oynarken sopayı at olarak kullanırken, başka bir nesneyi oyuncağı veya herhangi başka bir şeyi neden at olarak kullanmaz?
Cevap: Oyun sırasında anlam fiziksel özelliklerin arkasında kalır.Sopa fiziksel özelliklerinden dolayı bir at yerine kullanılabilirken başka bir nesne veya cisim kullanılmayabilir.
