Bu Yazıda Neler Var?
Varşova Paktı
14 Mayıs 1955’de Polonya’nın başkenti Varşova’da sekiz sosyalist ülke tarafından imzalanan, askeri ve siyasal işbirliği antlaşmasıdır. Varşova Paktı, üye ülkeler arasında “Dostluk, İşbirliği ve Karşılıklı Yardım Antlaşması” sonucu ortaya çıkmıştır. Antlaşmaya imza atan ülkeler Arnavutluk, Bulgaristan, Çekoslovakya, Doğu Almanya, Macaristan, Polonya, Romanya ve SSCB’dir.
Sovyet ihtilali sonrasında oluşan iki kutuplu dünyada sosyalizmin yaygınlaşmasını önlemek için ABD öncülüğündeki Batılı ülkeler Nato’yu kurdular. Federal Almanya’nın da NATO’ya katılması ve NATO’ya bağlı olarak Batı Avrupa Birliği’nin kurulmasından sonra savaş tehlikesi ortaya çıktı. Bu gelişmelerden sonra sosyalist ülkeler de kendi aralarında karşılıklı dayanışma, siyasal ve askeri işbirliği yapmak ve ülkelerini savunmak amacıyla Varşova Paktı’nı kurdular.
Varşova Paktı kurulduktan sonra, 1955 yılının Temmuz ayında Moskova’da, ABD ile müttefikleri ile Varşova Paktı’na üye ülkelerin katıldığı bir toplantı düzenlendi. Toplantıda ABD ve Avrupa güvenliğinin korunması adına, Varşova Paktı ve NATO’nun dağıtılması önerildi. Ancak bu öneri gerçekleşmedi.
Varşova Paktı’nın Faaliyetleri ve Paktın Dağılması
Varşova Paktı’nın kuruluş ile birlikte, SSCB ile üye ülkeler arasında birbirini izleyen ikili yardım anlaşmaları imzalandı. SSCB aynı zamanda Polonya, Macaristan, Romanya ve Demokratik Almanya ile 1956 Aralık – 1957 Mayıs döneminde bir dizi kuvvet statüsü anlaşması imzaladı. Aynı tür bir antlaşma, Çekoslovakya’yla 1968’de imzalandı. Anlaşmada uluslararası ilişkilerde tehdit ve kuvvete başvurma kınanarak, üyelerin bunu önlemek konusunda gerekli tüm çabayı gösterecekleri belirtiliyordu.
Varşova Paktı tarafından çok uluslu silahlı kuvvetlerinin ilk ve tek ortak eylemi 1968’deki Çekoslovakya işgali oldu. Bu harekata Romanya ve Arnavutluk dışındaki üye ülkeler katıldı.
1963 yılındaki Çin-Sovyet ayrılığı sonrasında Moğolistan’da üyelik başvurusu yaptı. Ancak Varşova Paktı’nın, Avrupa’dakiülkeleri kapsaması nedeniyle Moğolsitan ancak gözlemci olarak katılabildi. 1966 yılında Sovyet askerleri Moğolistan’da konuşlandırıldı. Arnavutluk ise Çekoslovakya’nın işgalinden sonra 1968’de paktan çekildi. Doğu Almanya, Varşova Paktı’nın askeri kanadına 1956 yılında katıldı.
1991 yılında SSCB dağıldı. Varşova Paktı’nı oluşturan ülkelerde ardı ardına sosyalist iktidarlar yıkıldı. Sosyalist rejimlerin yıkılmasıyla birlikte Avrupa’nın iki bloklu yapısı da siyasal olarak ortadan kalkmış oldu. Bu gelişmeler sonucunda da Varşova Paktı, 1 Temmuz 1991’de dağıtıldı.
