Üçüncü Jeolojik Zaman (Tersiyer) Özellikleri

Üçüncü Jeolojik Zaman diğer adıyla Tersiyer coğrafya literatüründe adeta dünyanın kırılma noktası olarak giriş yapmıştır. Bu zamana Senozoik ve Neozoik de denilmektedir. İkinci Zaman’ın uzun sükûnetinden sonra, Üçüncü Zaman birdenbire dehşetli volkan püskürmeleri ve tektonik olaylarla kendini göstermiştir.

Üçüncü Jeolojik Zaman’da Kayalık, And Dağları, Pireneler, Alpler, Apeninler, Karpatlar, Kafkaslar, Himalayalar, ayrıca ülkemizdeki Ağrı, Süphan, Erciyes dağları yükselmiştir.

Üçüncü Zaman sonuna doğru büyük kara kütlelerinin çevresi, hemen hemen bugünkü kara kütlelerinin çevresi kadardır.

Büyük sürüngenler ve dinozorlar kaybolurken, memeliler egemen olmuştur.

Yanan taşlardan linyit yatakları Üçüncü Zaman’da oluşmuştur.

Üçüncü Jeolojik Zaman’ın Devreleri

•Paleosen

•Eosen (At, fil, deve, gergedan, domuz gelişmiş)

•Oligosen (Avustralya ve Güney Amerika, Antarktika’dan ayrılmış)

•Miyosen (Amerika kıtaları Panama’da, Hindistan ile Afrika-Arap levhası da Avrasya ile birleşmiş)

•Pliyosen (Küresel soğuma artmış, dönem sonunda buzul çağına girilmiş)

Meydana Gelen Olaylar ve Dağ Olşumları

Üçüncü Zaman’da şiddetli orojenik hareketler meydana gelmiştir.

Yeryüzündeki bu 4. orojenezle oluşan kıvrımlı sıradağlara Alp kıvrımları denir.

Bu sıradağların örnekleri öncekilerin güneyinde yer alan; Pireneler,Alpler, Apeninler, Karpatlar, Balkanlar, Kuzey ve Güney Anadolu dağları, Zağros ve Elbruz dağları, Himalayalar, Afrika’da Atlas Dağları’dır.

Tetis (Mesoje) Denizi, Alp kıvrımlarına bağlı olarak küçülerek Akdeniz’i meydana getirmiştir.

Daha doğuda geniş bir iç deniz olan Sarmatlar Denizi bulunuyordu. Bu deniz, bugünkü Macaristan, Romanya, Güney Rusya, Karadeniz, Hazar Denizi, Aral Gölü’nü kapsıyordu.

Üçüncü Zaman’ın sonunda kuraklık nedeniyle Sarmatlar Denizi parçalandı ve göllere bölündü. Karadeniz de bunlardan birisi idi.

Bir süre göl olarak kalan Karadeniz, boğazların açılmasıyla bugünkü şeklini almıştır.

Anadolu’yu Yunanistan’a bağlayan Egeit Kıtası çökerek Adalar denizini meydana getirmiştir.

Üçüncü Zaman’da dişli kuşlar kaybolmuştur.

3500 tür memeli meydana gelmiştir. Bu sayı zamanımızdakinden daha fazladır: •Keseliler (Kanguru) •Et yiyenler (Zamanın sonunda bugünkü kedi, kurt, ayı) •Toynaklılar (At)

Türkiye’de Anadolu’nun doğu ve batısındaki linyitlerin bulunduğu araziler Pliyosen Devri’nde meydana gelmiştir.

Karadeniz, Marmara ve Ege denizleri de Pliyosen’de oluşmuştur.