Her dilde olduğu gibi Türkçe kelimelerin de kendine has ses özellikleri vardır. Seslerin bir araya gelmeleri belli kurallara bağlıdır. Bu kurallar sadece Türkçe kelimeler için geçerlidir. Buna göre belli başlı ses özellikleri şunlarıdır:
-Türkiye Türkçesinin Türkçe kökenli kelimelerin de uzun ünlü bulunmaz. Bu ancak iki ünlünün birleşmesi ya da ses düşmesi gibi durumlarda görülür:
pekiyi>peki, hoca hanım >hocânım.
-Türkçe kelimelerde ‘o, ö’ ünlüleri kelimelerin yalnızca ilk hecelerinde bulunur:
övünmek, görüşmek gibi.
-Ancak ‘-yor’ eki bu kuralın dışındadır:
gidiyor, geliyor gibi
-Alıntı kelimelerde ise bu kural yoktur:
telefon, rekor gibi
-‘j, f, h’ sesleri Türkçe asıllı kelimler de az bulunur.
j sesi; esasında Türkçede olmayan bu ses alıntı ve yansıma kelimelerde
bulunur:
Jandarma >candarma gibi
–f sesi; Türkçede yansıma seslerde, asıl şekli ‘v>b’ olan bazı kelimelerde
ve alıntı kelimelerde bulunur:
Fısıltı, öfke.<övke.<öbke,misafir
–h sesi; esasında Türkçede olmayan bu ses ünlem ve tabiat taklidi ile ‘k’
sesinden dönüşmüş kelimelerde bulunur:
Hey, hışırtı, hani.<kanı
–‘c, ğ, l, m, n, r, v, z, sesleri Türkçe kelime başlarında genellikle bulunmaz. Türkçeye geçmiş yabancı asıllı kelimelerin başında veya yansıma kelimelerde bulunur:
cıvıltı, ğavğa.<kavga, lıkır lıkır, mışıl mışıl, ninni, rap rap, vır vır, zır zır gibi
-Günümüz Türkiye Türkçesinde kelime ve hecelerin sonunda genellikle ‘b, c, d, g’ sesleri bulunmaz. Ancak anlam karışıklığını önlemek için istisnaları vardır:
sac-saç, ad-at gibi
-Türkçede bir kelime ya da hecede iki ünlü yan yana gelmez. Bu olaya diftong denir. Ancak alıntı kelimelerde iki ünlünün yan yana geldiği görülür:
şiir, aile gibi
-Türkçe kelime kökünde aynı cinsten iki ünsüz yan yana gelemez. Bu, ancak köklerde eklerinde birleşme noktalarında görülür. Fakat bu hal, alıntı kelimelerde fazlasıyla görülür:
el-ler, mill Türklük, elektrik gibi. et gibi
-Türkçe kelime ve hece başında çift ünsüz bulunmaz bu türler kelimeler yabancı asıllıdır;
gramer, stres gibi
-Türkçede başta ve sonda üç ünsüz yan yana bulunmaz. Bu, ancak yabancı kelimelerde görülür;
strateji gibi
Türkçe kelimelerde ortada üç ünsüz kelime içinde ve ancak iki heceye ait olmak şartıyla bulunabilir. Batı kaynaklı dillerden alınan kelimelerde ise bulunabilir: Türklük, elektrik gibi.
