Tundra Toprağı Nedir? Oluşumları Ve Özellikleri | Onlinezeka

Tundra Toprağı Nedir? Oluşumları ve Özellikleri

Adından da anlaşılacağı gibi bu topraklar, tundra ikliminin hüküm sürdüğü özellikle Kuzey Yarım Küre’de yaygındır. Artik Tundra toprakları o kadar yaygındır ki; bunlar Podzol, gri kahverengi orman, kırmızımsı sarı topraklar ve Latosollar gibi zonlaşma gösteren zonal topraklar arasına girer; ancak Tundra toprakları bozuk dranajlı olduğundan bazen de intrazonal topraklar takımına dahil edilir.

Tundra toprakları için elverişli iklim şartları, bilindiği gibi, Kuzey Yarım Küre’deki kıtaların kuzeyinde hüküm süren tundra iklimidir. Bu iklimi karakterize eden şiddetli soğuk ve uzun kışlar, yılın büyük bir bölümünde toprakların donmuş hâlinde kalmasını sağlar. Bu şartlar altında minerallerin kimyasal yönden ayrışması çok yavaş cereyan eder ve toprak ana malzemesinin çoğu mekanik yoldan ufalanmış kaya parçaların­dan ibarettir.

Bitki artıklarının çok yavaş ayrışması, bol miktarda ham humusun oluşmasını sağlar. Tundra toprakları zannedildiği kadar basit yapılı olmayıp, farklı horizonları vardır. Bu toprakların çoğu, kumlu kil ve ham humustan ibaret olup, ince bir tabaka hâlindedir. Tundra topraklarının yüzeyi; liken, çim, yosun ve ot cinsinden bitkilerle kaplıdır.

Bunu da Okuyabilirsin...
Pakistan Bayrağının Anlamı ve Tarihi

Tundra topraklarının gelişmesinde yer şartları önemlidir. Nitekim, çukur alanlarda su sızması (drenaj) engellenir; toprakta yıkanma ise yüksek kesimlerde olur. Ayrıca, toprağın oluştuğu aktif tabakanın derinliğini, altta uzanan devamlı donmuş olan tabaka (permafrost) durumu etkiler. Tunda bölgelerinde yaz mevsiminde buzların çözülmesi ile oluşan tabakanın kalınlığı, denizel iklimlerde (68°N, 60°E) Kuzey Kutup Dairesi (Arktik Daire)’nde turba çamurları üzerinde 1 metre ve Baykal Gölü civarındaki kumlar üzerinde 2 m’yi bulur. Doygun hâldeki anaerobik şartların yazın gerçekleştiği bu alanlarda çözülmüş tabaka mavimsi gri renkte, viskoz ve plastiktir.

Organik ve mineral toprak malzemesi birbirine karışmış olup birlikte hareket eder. Organik tabaka, permafrostun üzerinde uzanan aktif tabakanın altında oluşabilir, buradaki Hb horizonunun kökeni hala tartışmalıdır.

Aktif tabakanın yeniden donması geciktiğinde, permafrost ile yeniden donan sığ yüzey tabakası arasında bir kapan (hazne) oluşur. Bükülme ve yan basınçlar sayesinde toprakta yoğrulma (kryoturbeyt, cyroturbate) seklileri oluşur. Bu bükülmüş, yoğrulmuş, parçalanmış şekiller. Orta Avrupa’nın eski periglasiyal depolarında da tespit edilmiştir.

Bunu da Okuyabilirsin...
Kırgızistan Hakkında Coğrafi Bilgiler

Tunda bölgelerinde yaz devresinde çözülmüş malzemenin akışı, yamaç eğimi 2 dereceyi aşınca meydana gelir. İnce malzemeleri kuşatan taş halkalı poligonal topraklar, 4° den fazla eğimli sahaların yüksek kuru yüzeylerinde oluşur; bu durum çoğu kez de Tundra kuşağının dışında okyanustaki alanların yüksek soğuk kesimlerinde bulunur. Bu poligonlar, 7°- 26° eğimde oluşan taş şeritlerinin, 3°- 7° eğimde de uzanması ile oluşur.

İyi gelişmiş artik topraklar, bitkilerin asit ve hidrolize minerallerin oluştuğu iyi drene edilmiş parçalanmış, kayalık malzeme üzerinde teşekkül etmiştir. Arktik kahverengi topraklar, sırtlar, ekserler, nehir taraçalarının kenarları ve kum örtüleri üzerinde gelişmiştir. Bu topraklar, Ah horizonunda % 10 organik madde bulunduran sığ H, Ah, A2, A3C, C profillerine sahip olup kahverengindedir; şiddetli asit reaksiyon göstermekte olup pH 4 civarındadır.

Bu bölgelerde hidromorfizmanın artması ile Arktik kahverengi topraklar, yıkanmış tundra, çayır tundra, tundra gley, yarı bog ve neticede boğ topraklarına dönüşür.

permafrost (donmuş) topraklar

Çok yaygın olan arktik topraklar, tundra gleyidir; bunlar hafif öndüleli vadi kenarları, düz havzalar ve vadi tabanlarında gelişir. Tundra gleyleri, 60 cm’den fazla derinliğe sahiptir. Ah,1-2 ve A2 katlar, sarı /kahverengindedir; bunlar alçak alanların kenarlarına doğru yavaş drenajın hüküm sürdüğü alanlarda kahverengini alır; ancak çayır tundralar, koyu renklidir, alt horizonlar, 20 cm ile 100 cm turbalı yüzey horizonlu yarı boğ, 1-6 m derinlikte organik tabaka içeren turbaya sahiptir.

Bunu da Okuyabilirsin...
Kırgızistan Nerededir Yaşam Şartları Nelerdir? Kırgızistan Hakkında Her Şey

Sibirya ve Kuzey Amerika’nın Tundra bölgelerinde devamlı donmuş zemin (permafrost) çok yaygındır. Acaip mercek, tabaka ve kamalar biçimindeki buz parçaları, toprak içerisinde bulunur. Alaska’nın orta bölümünde özellikle Yukon ve Tanana nehir vadilerinde koyu renkli topraklar bulunur; bunlar büyük toprak gruplarından Arktik kahverengi orman toprağına dahil edilir. Bu toprakların profili kalın olup, organik madde bakımından zengin A1 horizonuna sahiptir; alt toprak horizonlarına doğru renk açılarak kahverengine dönüşür ve C horizonu gri renklidir; ayrıca bu topraklar, yüzeydeki lös depoları üzerinde de teşekkül eder.

Zonal Topraklar Ana Sayfası için Tıklayınız…

Gönderiliyor
Kullanıcı Oyları
( oy)

Yorum Bırak