Termometre Nedir? Termometre Çeşitleri ve Yapısı

Termometre Nedir? Termometre Çeşitleri ve Yapısı Hakkında Bilgiler ile Basit Bir Termometre Yapımı

Termometreler, sıcaklık ölçen aletlerdir. Termometre, sıcaklığı ölçülmek istenen cisimle etkileşime girer. Cisim ile termometrenin sıcaklıkları birbirinden farklı ise aralarında ısı alışverişi gerçekleşir. Isı veren ya da alan termometrede fiziksel değişiklikler meydana gelir. Sıcaklık ölçümü, termometrenin fiziksel niceliklerinde oluşan bu değişikliklerin gözlenmesi ile yapılır. Gözlenebilecek değişiklikler katı, sıvı ve gazlarda genleşme; gazlarda basınç değişimi; katılarda renk ve direnç değişimi şeklindedir. Termometre seçimi, sıcaklığı ölçülmek istenen madde ya da ortamın ortalama sıcaklığına bağlı olarak seçilir. Bu nedenle termometreler kullanım amaçlarına göre sıvılı, metal (katı) ve gazlı olmak üzere üç çeşittir.

Sıvılı Termometreler:

Sıvılı termometrelerde genleşmeleri büyüyen ve sıcaklıkla orantılı olan sıvılar kullanılır. İnce cam boru içindeki sıvı; cıva ise cıvalı termometre, alkol ise alkollü termometre adını alır. Cıva –-39 santigrat derecede donar, 357 santigrat derecede kaynar. Cıvalı termometreler ile –-39 santigrat derece ile 357 santigrat derece arasındaki sıcaklıkları ölçebiliriz. Çok soğuk kış günlerinde bu termometreler kullanılmaz. Bunu yerine donma sıcaklığı daha düşük olan alkollü termometreler kullanılır. Çünkü alkol yaklaşık olarak-115 santigrat derecede donar. Bu termometreleri kutuplarda kullanmak mümkündür. Ancak kılcal boru içindeki sıvının iyi görülebilmesi için kırmızı, mavi, sarı vb. renkli boya maddeleri ile boyanması gerekir.

Sıvılı termometreler kullanıldıkları yerlere göre çeşitli isimler alırlar. Duvar termometresi, laboratuvar termometresi ve hasta termometresi gibi.

Hasta Termometresi:  Cıvalı bir termometredir. Vücut sıcaklığını ölçmede kullanılır. 35 santigrat derece ile 42 santigrat derece arasındaki sıcaklıkları 1/10 incelikle ölçer. Bu termometrelerin haznesi ile kılcal borunu birleştiği yerde bir boğum bulunur. Vücut sıcaklığı ölçüldükten sonra termometre sapından tutularak sallanır. Neden? Yeni bir ölçmeye hazır olan termometre ağız içi ya da koltuk altına konularak vücut sıcaklığı ölçülür.

Metal Termometre

Cıvalı ve alkollü termometreler ile ölçülemeyen sıcaklık derecelerini ölçmek için metal termometreler kullanılır. Metal termometreler ile 1600 santigrat dereceye kadar olan yüksek sıcaklıklar ölçülebilir. Fabrika ve fırınlar kullanıldığı yerlerdir.

Gazlı Termometre

Gazlar, sıcaklık değişimlerine katı ve sıvılara oranla daha fazla tepki verir. Bu nedenle hassas sıcaklık ölçümlerinde gazlı termometreler kullanılmaktadır. Gazların genleşme özelliğine bağlı olarak çalışan bu termometrelerden laboratuvarlarda yararlanılmaktadır.

Evde veya Okulda Basit Bir Termometre Yapımı

Gereken malzemeler:
Musluk suyu
Pipet
Su ısıtıcı
Yapıştırmak için bant
Oyun hamuru
Renklendirici madde (gıda boyası veya mürekkep)
Plastik kapaklı boş cam şişe
Termometrenin derecelendirileceği karton arkalık.
1. Boş şişenin plastik kapağına, pipet girecek şekilde delik açalım. Pipeti kapağın içine, dış taraftan kapağın içine 1-2 cm girecek şekilde takıp oyun hamuruyla hava almayacak şekilde sabitleyelim. Bantla da çevirelim, sabitleyelim.
2. Derece olarak kullanacağımız kartını pipete yapıştırıyoruz. Bu karton derce, termometrenin derecelerini göstereceği şekilde bir uzun bir kısa çizgi ile bölümlendirelim.
3. Renklendirici maddeyi (gıda boyası veya mürekkep) boş şişeye ekleyelim.
3. Şişe doluncaya kadar musluk suyu ekleyelim.
4. Şişeye ılık musluk suyunu taşma seviyesine kadar dolduralım.
5. Derece yapıştırılan ve Pipet takılarak sabitlenen kapağı şişeye takıyor, çeviriyor ve kapatıyoruz.
Böylece basit termometre yapmış olduk. Şimdi bu termometreyi hızlı bir şekilde test edelim.
Çorba kasesi vb bir kabın yarısına kadar ısıtıcı ile kaynatılmış su döktükten sonra şişeyi yani basit termometreyi bu kabın içine koyup bekleyelim. Bir süre sonra pipetteki su seviyesinin yükseleceğini görürüz. Suyun şişe kapağının üstündeki pipete geldiği nokta suyun sıcaklığının ölçüm değeridir…

Termometre ile Termostat Arasındaki Fark