Teknolojinin Olumsuz Yönlerini Azaltmak İçin Tavsiyeler

Bilgisayar kullanımı yaşantımızın bir parçası haline geldi. İş sadece bilgisayarla da kalmayıp telefonla tablet, tabletle bilgisayar, laptopla telefon karışımı genç ve yeni nesil teknolojiler hayatın merkezine oturdu. Sadece teknolojik ürünler mi, bu ürünlerin işleyişini sağlayan yazılımlar da genişledi, çeşitlendi. Yazılımlar denilince sadece söz konusu cihazları işleten sistemler değil bir takım uygulamalar da devasa bir veritabanı oluşturdu. Application olarak dilimize neredeyse yerleşen uygulamalar da vazgeçilmezler arasına girdi. Bu kavramlardaki yaygınlaşma beraberinde kimi sorunları getirmiş bulunmakta. Sağlık sorunları, güvenlik sorunları ve hukuki sorunlar yani telif hakları, yazılım korsanlığı vb… Hal böyle olunca da küresel ve ülke bazlı bir takım önlemler düzenlemeler de yürürlüğe girmeye başladı. Teknolojinin olumsuz yönlerini azaltmak, olumlu yönlerinden en iyi şekilde faydalanmak için hukuki ve teknik düzenlemeler getirildi.

Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik: Ülkemizde, 6331 Sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Kanununa bağlı olarak çıkartılan yönetmelik… Modern iş hayatı ve özellikle ofis çalışanları açısından, uygulanan işlemin içeriğine bakılmaksızın ekranında harf, rakam, şekil, grafik ve resim gösteren her türlü aracı tanımlamak için ekranlı araç tabir kullanılarak, ekranlı aracı kullanan çalışana da operatör denilmiştir. Bu yönetmelikle birlikte işverenlerin bilgisayar kullanan çalışanlarına karşın yükümlülükleri netleştirilmiştir.

Teknik detayları; Ekranlı araçlarla çalışmalarda riskler ve korunma yolları,  doğru oturuş,  gözlerin korunması,  gözleri en az yoran yazı karakterleri ve renkler, çalışma sırasında gözleri kısa sürelerle dinlendirme alışkanlığı,  gözler ile kas ve iskelet sisteminin dinlendirilmesi,  ara dinlenmeleri ve egzersizler şeklinde belirlenen bir çalışan eğitimi programı yükümlülük haline getirilmiştir.

Çalışanların İş güvenliği ve çalışan sağlığı ile ilgili yasal zorunluluklar önemli ancak çalışan kapsamı içerisinde yer almayan çocuklar, gençler ve ev kadınları ile emeklilerin bu eğitimden faydalanmaları hedeflenmelidir. Öyle ki bazı çok küçük çabalar, egzersizlerle oluşabilecek kas sorunları, sosyalleşme bozuklukları vb. sorunların üstesinden gelinmesini kolaylaştıracaktır. Bu konuyu eğitim kurumlarımızın yanında sosyal sorumluluk temelinde sivil toplum örgütleri de değerlendirilmeli, farkındalık oluşturulmalı bu farkındalığın bir kültür oluşturması hedeflenmelidir.

Yaşam Kalitesini Artıracak Basit Davranışlar

İlk paragrafta sözünü ettiğimiz teknolojik ürün yelpazesi insan sağlığını iki şekilde olumsuz olarak etkilemektedir.  Söz konusu araçları yanlış kullanmaktan kaynaklanan fizyolojik sorunlar (Sinir, kas sorunları) yanında ölçüsüz ve bağımlılık düzeyindeki kullanıcı yaşantıları önemli bir psiko-sosyal risk etmeni olarak karşımıza çıkmaktadır.

Teknolojinin olumsuz yönlerini azaltmak için tavsiyeler arasında ilk sırayı teknolojik ürünlerin doğru kullanımını öğrenmek almaktadır. Bu kapsamda söz konusu ürünlerin nasıl kullanılacağı, hangi aralıkta ve sıklıkta kullanılması gerektiği ile kullanım öncesi ve sonrası egzersizler almaktadır. Bir diğer tavsiye ise tüm yaşam alanlarını kapsayan olumlu yaklaşım tarzı olan ergonomik şartların oluşturulmasıdır.

Endüstriyel iş ortamındaki Sistem verimliliği ve İnsan-makine-çevre uyumunun temel yasalarını ortaya koymaya çalışan çok disiplinli bir bilim dalı olan ergonomi, ekranlı araçlarla çalışmalarda da önemli bir anlam taşımaktadır. Öncelikle ergonomik bir çalışma ortamının sağlanması hedeflenmelidir. Kişiye yazılım ve donanım anlamında uygun bir ekranlı araç, ekranlı aracı en uygun yani sağlıklı şekilde kullanabileceği bir ortam yani masa, sandalye, aydınlatma ve ortam sıcaklığı…

Teknoloji ve insan birlikteliğinin Süresi Ne Kadar Olmalı?

Mobil cihazlar (telefon, tablet) ve bilişim aygıtları ile çalışma süresi kişinin yaşına, konumuna ve amacına göre değişmekle birlikte sınırlama gerektiren bir durumdur. Teknolojinin insan hayatına getirdiği önemli kolaylıkların öne çıkması için zararlarını en aza indirmek şarttır. Gelişmiş ülkelerde özellikle bilgisayar bağımlığına bağlı şikayetler ve bunun getirdiği mali yük düşündürücü boyutlara ulaşmıştır. Aşırı bilgisayar kullanımı, uzun süre aynı pozisyonda kalmak, aynı hareketleri tekrarlamaktan dolayı yineleyen zorlayıcı travmalar-TZT nedeni olacağı için mutlaka sınırlandırılmalıdır. 30 dakikalık bir bilgisayar kullanımından sonra en az 30 dakikalık bir egzersiz programı yararlı olacaktır. Bisiklet sürmek veya yüzme en önemli seçeneklerdir. Zorunlu hallerde ise 15-20 dakikada bir gözler ekrandan uzaklaştırılmalı, arada bir gözler açılıp kapatılarak(göz kırpma) göz kurumalarına önlem alınmalıdır.

Günümüzde bilgisayar ve cep telefonu kullanırken yapılan yanlışlıklar (sürekli aynı pozisyonda kullanım, uygun olmayan sandalye, masa, standart altındaki ekranlar) yanında bu cihazların yaydığı ışınların insan sağlığını olumsuz etkilediği bilinmektedir.
Şahbender KORKMAZ
A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı