Bu Yazıda Neler Var?
Meclis-i Mebusan’ın dağıtılmasından sonra İstanbul’dan kurtulmayı başarabilen milletvekilleri Ankara’ya geldiler. Bütün hazırlıklar tamamlandıktan sonra 23 Nisan 1920’de TBMM açıldı. Böylece I. TBMM (23 Nisan 1920 – 1 Nisan 1923) Dönemi başlamış oldu. Mustafa Kemal, TBMM’nin ilk başkanı seçildi. M. Kemal aynı gün hükümetin kurulmasıyla ilgili meclise bir önerge sundu. TBMM önergeyi kabul ederek şu önemli kararları almıştır.
- TBMM’nin üzerinde hiçbir güç ve makam yoktur.
- Hükümet kurmak gereklidir.
- Geçici bir hükümet başkanı atamak veya padişah vekili tanımak uygun değildir.
- Yasama ve yürütme görevleri TBMM’ye aittir.
- TBMM Başkanı bu heyetinde başkanıdır.
- Padişah ve halifenin geleceği, baskı ve işgal bittikten sonra TBMM tarafından belirlenecektir.
Uyarı: Sivas Kongresi’nde seçilen Temsil Heyeti’nin 23 Nisan 1920 tarihinde TBMM açılınca hukuksal işlevi sona ermiştir.
Tbmm’nin Açılmasının Önemi
- Milli egemenlik ilk kez gerçekleşmiştir.
- Yeni bir Türk devleti kurulmuştur ancak henüz adı konulmamıştır.
- TBMM vatanın ve milletin geleceği hakkında kararlar almıştır.
- Ulusal güçler tek bir çatı altında toplanmıştır.
TBMM’nin Nitelikleri
- Ulusal, demokratik, olağanüstü ve kurucu bir meclistir.
- Güçler birliği ilkesini esas almıştır. ( Yasama, yürütme ve yargı yetkisini kendi üzerinde toplamıştır). Bunun en önemli nedeni; işgaller altında olan ülkede acil kararlara duyulan ihtiyaçtır.
- Meclis hükümeti sistemini benimsemiştir.
- Partileşme yoktur, gruplaşma vardır.
- TBMM’nin temel amacı Misak-ı Milli’yi gerçekleştirmektir.

TBMM’ye Karşı Çıkarılan Ayaklanmalar
Doğrudan İstanbul Hükümeti Tarafından Çıkarılan Ayaklanmalar
Anzavur Ayaklanması: Ahmet Anzavur tarafından çıkarılan bu ayaklanma Balıkesir ve çevresindeki milli kuvvetleri yok etmeyi amaçlamıştır. Bu ayaklanma Ali Fuat Paşa’ya bağlı Kuva-yı Milliye ve Çerkez Ethem’e bağlı Kuva-yı Seyyare tarafından bastırılmıştır.
Kuva-yı İnzibatiye (Halifelik Ordusu): İstanbul Hükümeti tarafından kurulan bu ordu, İngilizler tarafında da desteklenmiştir. Adapazarı ve çevresindeki milli kuvvetler tarafından bastırılmıştır. Ayaklanmanın bastırılması sırasında gerçeği gören Kuva-yı İnzibatiye askerleri milli kuvvetlere katılmıştır.
İstanbul Hükümeti İle İşgal Güçlerinin Ortaklaşa Çıkardığı Ayaklanmalar
• Bolu, Düzce, Hendek, Adapazarı ayaklanmaları
• Yozgat, Yenihan, Boğazlıyan ayaklanmaları
• Afyon ayaklanmaları. (Çopur Musa)
• Konya ayaklanmaları. (Delibaş Mehmet)
• Milli Aşireti ayaklanmaları (Urfa)
• Koçgiri, Cemil Çeto, Ali Batı, Malatya Vakası, Şeyh Recep ayaklanmaları.
Bu ayaklanmaların ortak amacı Anadolu’da karışıklık çıkararak halkı ikiye bölmek, Kuva-yı Milliye’yi de etkisiz hale getirmek ve böylece TBMM’yi ortadan kaldırmaktır. Bu ayaklanmalar Kuva-yı Milliye birlikleri tarafından bastırılmıştır.
Azınlık Ayaklanmaları
• Doğu Anadolu’da Ermeni ayaklanmaları
• Doğu Karadeniz’de Pontus Rum ayaklanmaları
• Doğu Trakya ve Batı Anadolu’yu Yunanistan’a bağlamaya yönelik ayaklanmalar
Bu ayaklanmalardan en uzun süreni Pontus ayaklanmasıdır.
Önce Kuva-yı Milliye Yanlısı Olup Sonradan Ayaklananlar
• Çerkez Ethem ayaklanması
• Demirci Mehmet Efe ayaklanması
• Yörük Ali Efe ayaklanması
Bu Kuva-yı Milliye liderleri düzenli ordunun kurulmasına karşı çıkarak merkezi otorite altına girmek istememişlerdir. Bu ayaklanmalar I. İnönü Savaşı’nda, ilk kez denenen düzenli ordunun galip gelmesiyle, kesin olarak son bulmuştur.

TBMM’nin Ayaklanmalara Karşı Aldığı Önlemler
- 29 Nisan 1920’de Hıyanet-i Vataniye Kanunu (Vatana İhanet Kanunu) çıkarıldı.
- Vatan hainlerini cezalandırmak için İstiklal Mahkemeleri kuruldu.(Eylül 1920)
- İstanbul ile tüm resmi haberleşmeler kesildi.
- Anadolu karşıtı fetvalara cevap olarak Ankara müftüsü Rıfat Börekçi’den karşı fetva alındı.
- Damat Ferit Paşa vatan haini ilan edildi.
Ayaklanmaların Sonuçları
- TBMM’ye olan güven artmıştır.
- TBMM elindeki insan ve malzeme gücünü ayaklanmaları bastırmak için harcamıştır.
- Kurtuluş savaşında kesin zafere ulaşmak, bu isyanlar nedeniyle
gecikmiştir. - İnsan, malzeme ve zaman kaybına yol açmıştır.