Bu Yazıda Neler Var?
Safra, sindirim enzimleri ve karaciğer atıklarını içeren sarı renkli bir sıvıdır. Sarı rengini, barsaklardan tekrar emilen bilirübin denen maddeden alır. Safra kesesinin görevi, karaciğerde üretilen safrayı dinlendirmek ve konsantre etmektir. Safra üretildikten sonra, sağ ve sol karaciğer safra kanallarına, ker iki kanalın birleşerek oluşturduğu koledok denen ana safra kanalına, buradan da bir kısmı drekt barsağa bir kısmı istasyon şeklinde duran safra kesesine gelir ve işlenip yemeklerle artış gösteren günlük akış aktivitesi içine girer.
Safra içerisinde su, kolesterol, lesitin, safra pigmentleri, safra tuzu içerir. Safra taşları genellikle kolesterol taşlarıdır(%80), az bir kısmı da pigment taşlarıdır(%20). Pigment taşları genellikle kan hastalıklarında görülmektedir.
Safra sindirim için gereklidir ancak hayati bir organ değildir. Bu yönüyle ameliyatlarından sonra genellikle bir sorun oluşmamaktadır. Safra kesesi hastalıkları insanlarda sık görülen hastalıklardandır. Tüm toplumda%10-20 oranında ve kadınlarda 3 kat daha fazla görülür. Safra taşı oluşum süreci oldukça uzundur. Nedenler veya kolaylaştırıcı etkenler arasında; kalıtsal faktörler, şişmanlık, safra kesesi hareketsizliği, aşırı yağlı ve salçalı beslenme, safrada bulunan bazı proteinlerin bileşikler oluştırması, yüksek östrojen seviyesi( hamilelik ve doğum kontrol hapları), bazı kan hastalıkları,şeker hastalığı,tiazid diüretikler, seftriakson gibi antibiotikler, kan sulandırıcı ilaçlar, kan yağlarını düşürücü ilaçlar vs. nedenler sayılabilir. Ana safa kanalı (koledok) 0.7 mm.dir. Bu çapın altındaki taşlar bazen bu kanala düşer ve tıkanma sarılığına neden olur. Daha büyük taşlarda ise kanser oluşumu potansiyeli bildirilmektedir.
Safra Kesesi Taşı Tanısı
Taşlı kolesistitler, genellikle ağır ve yağlı bir yemekten sonra, sağ üst kadran ve sırta vuran ağrı ile ortaya çıkan ağır bir tablodur. Bulantı kusma olabilir, mide ekşimesi ve yanması, şişkinlik hissi olabilir. Bazen kalp ağrılarıyla karışabilir. Teşhiste, fizik muayene, kan tahlilleri, tüm batın ultrasonu önemlidir, batın tomografisi genellikle gerekmez ancak safra kanallarına düşen taşların teşhisinde tercih edilir. Enfeksiyon yoksa genellikle ağrısızdır ve mide yakınmaları araştırılırken tesadüfen tespit edilir.
Safra Kesesi Taşı Tedavisi
Tedavisi cerrahidir. Günümüz koşullarında genellikle az iş kaybına ve hastaya daha az sıkıntı olması nedeniyle laparoskopik kolesistektomi dediğimiz (kapalı) ameliyat tercih edilir ancak, her hastaya uygun olmayabilir.
Korunma da az yağlı , az yumurtalı, bol sebzeli, kızartmalı olmayan, acısız-baharatsız-salçasız-mayasız besinler tercih edilmeli; çay kola, krema, şeker, kahveler, alkolle karşı dikkatli olunması gerekir.
Op. Dr. Muharrem YILMAZ
Destek Eğitimi
