Soğuk nemli iklimlerin hüküm sürdüğü bölgelerde Podzol toprakları geniş yayılma alanına sahiptir. Bu topraklar, subaktik iklim, nemli karasal iklimlerin kuzeyinde ve soğukça-serin denizel iklimlerin hüküm sürdüğü kıtaların batı kesimlerinde yaygındır. Podzollar, soğuk kışların etkili olduğu ve yağışın aşağı yukarı bütün mevsimlere eşit olarak dağıldığı bölgelerde ideal oluşum gösterir. Bu toprakların oluşumundaki hâkim pedojenik süreç podzallaşmadır.
Podzolun A0 veya O horizonunda çürümüş, az çürümüş yaprak, ibre ve asit humusu bulunur. Bu horizonun altında ise organik katla ekseriye kesin bir biçimde ayrılmış olan A1 horizonu gelir. Şu hâlde, üstteki asit organik kat ile alttaki mineral toprak kat arasında kesin bir sınır vardır. Aı horizonu, sığ ve asittir; gri sarımsı kahve kırmızımsı kahverengindedir. Bu horizon (Aı) kolloidler bakımından zengindir; asit ve bazların birbirini etkilediği horizondur.
A1 horizonunun altında açık renkle temayüz eden A2 horizonu gelir. Bu horizondaki kolloid ve bazlar, şiddetli olarak yıkanmıştır; bu nedenle ağarmış, beyazlaşmış kül grisi veya beyazımsı gri renk hasıl olmuştur. Ayrıca bu renklenme, demir oksit ve koloidal humusun yıkanarak uzaklaşmasından ileri gelir. A2 horizonu yıkanmanın en fazla meydana geldiği horizondur.
Podzolların B horizonu, gerçek manada bir birikme horizonudur. B horizonu, A horizonundan taşınarak gelmiş olan kolloid ve bazlarla zenginleşmiş kahverengimsi bir kattır. Oksitlerin aşırı derecede birikmesi kuvvetli bir şekilde çimentolaşmaya yol açabilmektedir. Nitekim, çimentolaşmanın fazla olduğu bu horizonda hardpan (sert tabaka) veya Avrupa toprak terminolojisinde orstein olarak bilinen bir kat oluşabilmektedır. Ayrıca aynı olaylarla yumrular da oluşur; bunlar limonitli çimentolaşmış kilden ibarettirler; buradaki limonit hidroz demir oksit bileşimindedir. Podzolların B horizonunda oluşan sert tabaka (harpdan). bitki köklerinin horizonlara inmesini yer yer engeller.
Podzollar, genel bir ifade ile, düşük verimli olan topraklardır. Nitekim, toprakta bitkiler için önemli olan besin maddelerinin çoğu, yıkanmak suretiyle topraktan uzaklaşmıştır. Bundan böyle, bu toprakların bulunduğu sahalarda bitkilerin çoğu için gerekli olan kalsiyum, magnezyum, potasyum ve fosfor az miktarda bulunur.
Ancak, bu topraklar üzerinde yetişen iğne yapraklıların, özellikle çamların bu besin maddelerine karşı olan istekleri azdır. Öte yandan, ağaçlar, yukarıda sözü edilen bazları derinlerden yüzeye taşıyamamaktadır. Dolayısıyla, bazlar yönünden toprakta bir yenileşme veya döngü olmamaktadır. Bazı meşe türleri ise bu bazları kullanmamaktadır. Bazı meşe türleri ve iğne yapraklılar, fakir olan Podzol topraklarına adapte olmuşlardır.
Podzollar, tarıma özellikle tahıl tarımına elverişli toprak değildir. Ancak, toprağa gübre ve kireç verildiği takdirde toprağın fiziksel ve kimyasal özellikleri değişir. Nitekim kireç, toprağın asitliliğini geniş ölçüde düşürerek nötr reaksiyona dönüşmesini sağlar; çeşitli gübre verilmesi ve topraktan yıkanmış olan bitkilerin makro besin elementlerini tamamlar. Böylece, bazı uygun sahalarda Podzollara kireç ve gübre verilmesi ile toprak tarım yapılabilir duruma gelir. Ancak, bu işlemin devamlı olarak yapılması gereklidir, çünkü yağış miktarının fazla olması tekrar toprakta sürekli yıkanmayı sağlamaktadır.
Zonal Topraklar Ana Sayfası için Tıklayınız…
