Bu Yazıda Neler Var?
Anal fistül, anüs ve rektum bölgesinde en sık görülen, en sorunlu hastalıklarından birisidir. Bir ucu makat çevresindeki cilde, diğer ucu kalın bağırsağın son kısmına doğru uzanan tünel şeklindeki bir yapıdır. Perianal Fistül, sözcük benzerliği sebebiyle anal fissür (yırtık) ile karıştırılabilmektedir.
Fistüllerden önce genel olarak apse vardır. Anorektal apseler ise epeyce ağrılıdır. Kendiliğinden ya da cerrahi drenajdan sonra bir rahatlama olur fakat drenaj yerinde, az da olsa akıntı sürer yani fistüle dönüşür. Perianal fistüllerin kaynağı genellikle anal kanaldaki mukus bezleridir. Anal fissür, kıl dönmesi, hemoroid ameliyatı, ülseratif kolit, tüberküloz, aktinomikoz, HIV, kanser, kronik kabızlık, çeşitli biyoşimik ve diğer travmalar da az bir kısmından sorumludurlar.
Perianal Fistül Hastalığı Belirtileri
Anüs çevresinde iç çamaşırı kirleten, bazen kanlı, kötü kokulu, kirli beyaz-yeşil-sarı renkli akıntı, apse olmuşsa; rektal tuşede şiddetli ağrı, ağrılı defekasyon, ateş yükselmesi, bulantı, kusma, ele gelen şişlik vs. vardır.
Teşhiste, fistülografinin tanısal değeri fazla değildir çünkü yanlış sonuçlar verebilmektedir. Rektosigmoidoskopi, anal kanal içi ultrasonu, anal kanal basınç ölçümleri, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme ve ayrıntılı muayene önemlidir.
Anal kanal içindeki bezlerden kaynaklı bir fistül traktı anal sfinkteri delip geçtikten sonra farklı yönlere ve farklı alanlara ilerleyerek kompllike lezyonlar oluşturur. Bu süreç uzun zaman alır; oldukça karışık ve huzur kaçırıcı bir durum ortaya çıkar. Fistüllerin yollarına göre sınıflamaları yapılmış olup tedavilerin bu sınıflamaya göre planlanması gerekir. Traktı iyi takip edilemeyen fistülün tedavi şansı yoktur. Basit fistül, genellikle tek traktlıdır ve anal kanal içinde 2-3 cm. iç taraftaki ucu gözle görülebilmektedir. Bu yönüyle basit fistülü ortaya koymak ve tedavi etmek kolaydır .
Komplike fistüllerde ise tedavi zordur. Park ve arkadaşlarının fistül sınıflaması:
- İntersfinkterik; basit yüzeyel trakt yüksek kör sinüs, rektuma açılan yüksek trakt, sadece rektuma açık trakt, ekstrarektal trakt, pelvik hastalık kaynaklı trakt.
- Transsfinkterik; komplike olmamış trakt, yüksek kör sinüs.
- Suprasfinkterik; komplike olmamış trakt, yüksek kör sinüs.
- Ekstrasfinkterik; connatural perianal fistül originli, travma originli, anorektal hastalık originli, pelvik inflamasyon originli.İntersfinkterik ve transsfinkterik fistüller, diğerlerine göre daha sık görülürler.
Perianal fistül hastalığı Tedavi
Perianal Fistül Hastalığı Nasıl Tedavi ediliyor?
Peri anal fistüllerde tek tedavi seçeneği cerrahidir. Fistüle abse formasyonu eklenmiş ise öncelikle apse tedavisinin yapılması gerekir. Basit fistüllerde cerrahi tedavinin başarı şansı deneyimli ellerde tamdır ancak, kompleks fistüllerde hem trakta ulaşmanın zorluğu hemde birden fazla traktın olması cerrahinin zorlandığı hususlardır. Kompleks fistüllerin tedavisinde ileri cerrahi tekniklere gereksim olduğundan her cerrahın bu hastalıkları her koşulda üstlenmesi doğru değildir.
Yarım ameliyatlar nedeniyle tekrarlar sık görülmektedir. Cerrahide amaç fistül traktının tamamen yok edilmesidir. Apse varsa kavite iyice temizlenip tıbbi tedavi eklenmelidir. Fistülotomi/ fistülektomi, gevşek veya kesici seton uygulanması, rektal ilerletme flepleri cerrahi teknikler arasında sayılabilir.
Perianal fistül hastalığı, müzmin, tekrarlayıcı ve çok rahatsız edici bir hastalıktır. Bu yönüyle psikolojik sorunları beraberinde taşımaktadır. Cerrahi tedavinin tek seçenek olduğu gerçeği ve başarı oranınında yüksek olmadığı göz önüne alındığında ne kadar sağlıklı bir ruh yapısı olabileceğini tartışmak anlamsızdır. Genellikle orta yaş hastalığı olması nedeniyle iş kaybı da olmaktadır. Tedavilere rağmen geçmiyorsa, bir gün mutlaka kendiliğinden geçeceğini unutmamalıyız. Anal bakımını iyi yapmalı, nemli bırakmamalı, kabız kalmamalı acı-baharat-turşudan uzak durmalı… dahası biraz da boş vermeliyiz!
Op. Dr. Muharrem Yılmaz
Genel Cerrahi Uzmanı
