Bu Yazıda Neler Var?
1-Coğrafi Konumu ve Genel Özellikleri
Özbekistan, KB ve B’da Kazakistan; GD’da Afganistan; GB’da Türkmenistan ve D’da Kırgızistan ve Tacikistan ile çevrili bir Orta Asya ülkesidir. Türk devletleri içerisinde en geniş 3. yüzölçümüne (447.400 km²) sahip Orta Asya Türk Devletidir.
- Özbekistan’ın nüfusu yaklaşık 26 milyondur. Başkenti Taşkent’dir.
- 1936 yılında kurulan Karakalpak Özerk Cumhuriyeti, Özbekistan sınırları içerisindedir.
- 1991 yılında SSCB’nin yıkılması ile bağımsız bir devlet haline gelmiştir.
2-Fiziki Coğrafya Özellikleri
Özbekistan, yer şekilleri açısından sade bir görünüme sahiptir. Ülkenin KB’sında Turan Ovası, B’sında Üst Yurt Platosu ve D’sunda Tanrı (Tien Şan) Dağları yer almaktadır. Bu dağlar arasında Orta Asya’nın en büyük vadisi Fergana Vadisi, içerisinden Seyhun Irmağı’nın aktığı Taşkent Ovası ve Zerefşan Vadisi yer almaktadır.
Ülkede sert karasal iklim vardır. Yazlar çık sıcak ve kurak buna karşın kışlar çok soğuk ve kar yağışlı geçer. Yıllık yağış ortalaması çok düşüktür (~ 750-800 mm). Yağış miktarı çöllere doğru iyice azalır. Bu nedenle ülkede ormanlar değil ağaç toplulukları, stepler ve çöl bitkileri yaygındır. Ülke topraklarının yaklaşık % 50’si meralar ve % 5’i ormanlar ile kaplıdır.
Ülkenin önemli akarsuları; Seyhun (Sri Derya), Ceyhun (Amu Derya) ve Zerefşan Irmağı’dır.
3-Beşeri Coğrafya Özellikleri
Nüfusun yaklaşık % 70’ini Özbekler ve % 11’ini Ruslar oluşturmaktadır. Diğer önemli etnik grup Kazaklar, Tatarlar ve Taciklerdir.
Ülkede çöllerin geniş alanları kaplaması nedeniyle nüfus miktarı fazla değildir. Ülke nüfusunun çoğunluğu ekonomik olarak gelişmiş, su sıkıntısı fazla yaşanmayan akarsu boylarında kurulu sahalarda (Fergana, Taşkent ve Zerefşan çevresinde) toplanmıştır.
En büyük kentleri; Taşkent, Semerkand, Buhara, Fergana, Hive, Andican, Nukus ve Namangan’dır.
Nüfusun yaklaşık % 90’ı Müslüman ve % 9’u Ortodoks Hırısitiyan’dır.
Ülkede resmi dil Özbekçe olup Rusça, Türkmence ve Kazakça diğer yaygın dillerdir.
Ülkede nüfusun yaklaşık % 60’ı kırsal yerleşmelerde yaşamaktadır. Bu nedenle tarım çok önemli bir geçim kaynağıdır.
Ülke nüfusunun yaklaşık % 30’u tarım ve hayvancılıkla uğraşmaktadır. Fergana, Taşkent, Zerefşan, Semerkand ve Buhara önemli tarım merkezleridir. En önemli tarım ürünleri pamuk, tahıl, şeker pancarı, karpuz, ayçiçeği, patates, üzüm ve tütündür.
Küçükbaş hayvancılık, balıkçılık ile at ve deve yetiştiriciliği önemli geçim kaynaklarındandır. Astragan Kürklerinin yapımı ile ünlü Karakul Koyunları ve ipekböcekçiliği ülkede önemlidir.
Özbekistan yer altı kaynakları açısından çok zengindir. Doğal gaz, petrol, kömür, kaolin, bakır, kurşun, çinko, altın ve krom en önemli madenleridir.
Ülkede sanayi fazla gelişmemiştir. En gelişmiş sanayi kolları; tekstil, kimya ve madenciliktir. En önemli sanayi bölgeleri Fergana, Taşkent, Semerkand ve Buhara’dır.
Özbekistan pamuk, petrol, doğal gaz, sülfür, halı, astragan ve meyan kökü satarken; çeşitli taşıtlar, kömür, kereste ve demir-çelik ürünleri almaktadır.
Ülkede gelişmiş demiryolu ağı vardır. Başkent Taşkent’te uluslar arası hava limanı yer almaktadır.
