Bu Yazıda Neler Var?
Kıpçaklar Kimlerdir?
KIPÇAKLAR, 11. yüzyılda Aral Denizi’nin kuzeyinden Karadeniz’in kuzeyine kadar uzanan Avrasya steplerinde bir kabile konfederasyonu kuran Türk boyudur. Slavlar’tn “Polovtsi”, Bizanslılar’ın “Kuman, Koman”, Macarlar’ın “Kun”, Almanlar’m “Falben” dedikleri Kıpçaklar’m etnik bakımdan Kanglı, Kimek, Yimek ve Oğuzlarla akraba oldukları kabul edilmektedir.
Rus kaynaklarına göre; 11. yüzyılda Sibirya’dan Güney Rusya’ya göçerek Aral Denizi’nin kuzeyinden Dinyeper Irmağı’na kadar uzanan ve Kırım’ı, Volga Bulgarları’ nın topraklarım ve Aşağı Volga’yı içine alan “Deşt-i Kıpçak” adıyla anılan bölgede büyük bir göçebe imparatorluğu kurdular. Rus prenslikleriyle sürekli bir savaş durumunda olmalarına rağmen Kiev ve Riyazan’la ticari ilişkilerini koruyarak geliştirdiler. Boğdan ve Eflak’a sızarak birkaç kez Macaristan’a saldırdılar (1070-1091-1094).
13. yüzyılda Moğollar’ın akınları sırasında Kıpçaklar’ın bir bölümü Macaristan, Gürcistan, Rusya, Bulgaristan, Suriye ve Mısır’a dağılarak zamanla yerli halklar arasında eridiler; bir bölümü de topraklarında kalarak Batu’nun (Cengiz Han’ın torunu) kurduğu Altınordu Devletinin etnik çoğunluğunu oluşturdular ve bu devletin Türkleşmesi ve İslamlaşmasında başlıca rolü oynadılar.
Kıpçak Edebiyatı
Günümüze kadar ulaşan Kıpçak yazılı ürünleri Karadeniz’in kuzeyindeki Deştikıpçak’ta konuşulan dille ilgili metinler ve Mısır ve yöresinde kaleme alınmış yapıtlar oluşturur.
Deştilupçak yöresiyle ilgili en tanınmış yapıt Kıpçakça’ya çevrilmiş Hıristiyan din metinleri yanında, Kıpçak Halk Edebiyatı ürünlerine yer veren Codex Cumanicustür (1303). Kırım’dan Ukrayna’ya göç eden Ermeniler’in 13. yüzyıldan kalma belgeleri gene bu çevreyle ilgilidir.
