Bu Yazıda Neler Var?
Kınkanatlılar Özellikleri Nelerdir?
KINKANATLILAR, tam başkalaşma geçiren, ağız parçalan parçalayıcı – öğütücü, alt kanatları zarsı, elitra (kınkanat) denilen üst kanatları kalın olan böceklerdir. Bu tanımlama ilk bakışta kanşık gibi görünebilir ama bütün kınkanatlılar içinde en çok tanınan mayısböceği incelenecek olursa, doğruluğu hemen anlaşılır.
Mayısböceği, kınkanatlı böcek tipidir.
Mayısböceği, ilkbaharda uçtuğu görülen, 2-3 cm uzunluğunda küçük bir hayvandır. Bütün böceklerde olduğu gibi onun da birkaç bölümden meydana gelen ve sivri çengellerle son bulan altı bacağı vardır. Başında iki iri petekgöz, iki duyarga ve kuvvetli ağız parçaları (özellikle ikişer keskin alt ve üst çene parçası) bulunur; bu parçalar böceğin beslendiği ağaç yapraklarını kesmesine yarar.
Baştan sonra, sert bir göğüs gelir; yarı saydam zarkanatlar göğüse bitişik otan kınkanatların altında katlanmış durur.
Üzerinde uzunlamasına küçük yivler bulunan pek kalın ve esmer renkteki kınkanatlar, alacalı karın kısmını hemen hemen baştan başa örter.
Dişisi, 5-6 cm derinlikte toprağa krem renginde yüz kadar yumurta yumurtlar. Bir ay sonra bu yumurtalardan yay biçiminde ve gözsüz küçücük beyaz kurtçuklar çıkar, bunlara “akkurt” denir. Kurtçuk üç yıl toprakta kalır; köklerle beslenir ve çiftçiye çok zarar verir. Kışın derinlere (60 cm) iner; yazın, yüzeye yaklaşır. Üç yıl sonunda uzunluğu 4.5 cm’yi bulur. O zaman, 1 m derinlikte, tam kendi boyunda bir deliğe girip kıpırtısız kalır ve nemfe dönüşür; böylece başkalaşma başlar. İki ay sonunda “kurt” uçmaya hazır ve çoğalma yeteneğine sahip erişkin bir böcek haline gelir.
Kınkanatlılar, böceklerin en geniş türüdür. Tüm böceklerin yüzde 40’ını oluştururlar. Bazıları yeryüzünün en iri, en küçük ve en ilgi çekici böcekleri arasında yer alırken; bazıları da parlak metal rengi gövdeleri, çok renkli desenli gövdeleriyle dikkat çekerler.
Kınkanatlılar Antarktika ve çok yüksek dağlar dışında her yerde bulunurlar. Bazı türleri su olan ortamlarda da yaşayabilir. Uzunluğu 1 mm’den kısa olabileceği gibi bazıları 20 cm’ye de ulaşabilen, gergedanböcekleri gibi türleri de vardır. Kınkanatlıların en belirgin özelliği ön kanat çiftinde görülür. Bu kanatlar sertleşmiş ya da kalın ve esnek bir özellik kazanmıştır. Kınkanatlılarda bacaklar sıçramaya, kazmaya ve yüzmeye uygundur. Beslenme biçimlerine bağlı olarak üst çeneler ya çok gelişmiş ya da tamamen körelmiştir. Kınkanatlılar; suda, toprak üstünde, toprak altında, çeşitli böceklerin yuvalarını paylaşarak, çürümüş ağaç köklerinde yaşarlar. Bu böceklerin düşmanları çeşitli kuşlar, yarasalar ve kurbağalardır. Kınkanatlıların bu düşmanlardan korunmak için çeşitli yöntemleri vardır. Birçoğu herhangi bir tehlike karşısında kendilerini hareketsiz bırakarak ölü taklidi yaparlar. Birçoğu da görünümleriyle çevreye uyum sağlarlar. Birçoğu kokulu kimyasal maddeler ile korunur. Carabidae familyasından bir böcek tehlike anında vücudunun arka bölümünden çok kötü kokulu bir sıvı püskürtür. Birçok kınkanatlı çok hızlı hareket edebilir. Kumböcekleri ve koşucuböcekler buna örnektir.
Kumböcekleri aynı zamanda uçabilir de. Toprak pireleri çok güçlü bir biçimde sıçrayabilir. Kınkanatlıların birçoğu iki gövde bölümünü birbirine sürterek ses çıkartır. Ses organları hem erkeklerde, hem de dişilerde bulunur ve büyük olasılıkla cinsel çağrı işlevi de görürler. Bazı kınkanatlılarda üstte ışık üreten bir katman ve altta yansıtıcı bir katmandan oluşan ışık organı bulunur. Dıştaki katman soluk boruları yardımıyla oksijen alırken, yansıtıcı katman ışığın yansımasını sağlayan kristaller içerir. Işıldama bir tepkime sonucu oluşur. Işıldama özelliği olan kınkanatlılar ateşböceği ile taklaböceğidir.
