Bu Yazıda Neler Var?
Türk Edebiyatının ve Türkçenin önemli yazarlarından, romancı ve düşün insanı Kemal Tahir13 Mart 1910 tarihinde İstanbul’da doğdu. Gerçek adı İsmail Kemalettin Demir’dir. Babası Tahir Bey, Sultan 2. Abdülhamid’in hünkar yaverlerindendir.
Kemal Tahir, ilk okulu babasının görevinden dolayı farklı illerde tamamladı. 1923 yılında Kasımpaşa Cezayirli Hasanpaşa Rüştiyesi’ni bitirdikten sonra Galatasaray Lisesine girdi. Ancak annesinin ölümü üzerine onuncu sınıfta okulu bıraktı. Bir avukatın yanında katip olarak işe başladı. 1928-1932 yılları arasında Zonguldak Kömür İşletmesinde ambar memuru olarak çalıştı.
Kemal Tahir, 1932 yılında Arif Nihat Asya, Ertuğrul Şevket, Yakup Sabri ve İsmail Safa ile birlikte Geçit adlı bir sanat dergisi çıkardı. İlk sayısı 10 Ekim 1932 tarihinde basılan derginin 7. ve son sayısı 14 Temmuz 1934 tarihinde çıktı. 1932-38 yılları arasında bazı günlük gazeteler ve karikatür dergilerinde düzeltmen olarak çalıştı. Bu dönemde Yusuf Ziya Ortaç, Ahmet Muhip Dıranas, Necip Fazıl, Sedat Simavi, Cemal Nadir ve Suat Derviş gibi ünlü kalemlerle tanıştı. 12 Ağustos 1937’de öğretmen Fatma İrfan’la evlendi.
Kemal Tahir, 1938 yılında Nazım Hikmet’le birlikte yargılandığı ve “askeri isyana teşvik” ile suçlandığı Bahriye Davasında 15 yıla mahkum oldu. Eşinin isteğiyle 1940 yılında boşandılar. 1938-1950 yılları arasında Malatya, Çorum, Çankırı ve Kırşehir cezaevlerinde tam 13 yıl hapis yattı. Çorum cezaevinde yattığı dönemde Sedat Simavi’nin isteğiyle serüven romanları yazmaya başladı. 1950 yılındaki af yasasıyla hapisten çıktı. Hapisten çıktıktan sonra, değişik takma adlar kullanarak roman çevirileri yaptı. Bir polisiye roman dizisi olan Mayk Hammer’i çevirdi. Sıdıka (Semiha) Uzunhasan ile evlendi. 6-7 Eylül Olayları’na karıştığı iddiasıyla 1955 yılında altı ay tutuklu kaldı.
Kemal Tahir, 1970’te akciğer kanserine yakalandı. Yapılan ameliyatla sol akciğeri alındı. Bu hastalıktan iyileşti ancak bir süre sonra kalp yetmezliği nedeniyle vefat etti.
Kemal Tahir’in Edebi Yaşamı ve Eserleri
1931-1935 yılları arasında çeşitli dergilerde yayımlanan ilk şiir ve hikayelerini kısa mizah hikayeleri izledi. 1941 yılında Tan gazetesinde, Cemal Mahir takma adıyla Göl İnsanları genel başlığı altında tefrika edilen öyküleri dikkat çekti. Kemal Tahir adını kullanmaya başladığı 1955 yılından sonra yazdığı romanlar en önemli yapıtları oldu.
Kemal Tahir Anadolu insanının sorunlarını benzersiz bir dille anlatır. Yazdığı tarih romanlarıyla aydınlar arasında tartışma yaratan yazarın Devlet Ana, Yorgun Savaşçı, Kurt Kanunu, Bozkırdaki Çekirdek gibi ünlü tarih romanları edebiyatımızda yer etmiştir.
1955 yılında yayımlanan Göl İnsanları adlı kitaptaki dört öykü, Kemal Tahir’in romanlarına bir geçiş olarak kabul edilmektedir. Bu öykülerde, köylü tipleri ya da şehirde çalışan gurbetçi köylülerin yaşamlarını konu edindi. Nazım Hikmet’e göre bu öykülerle birlikte Kemal Tahir, “Türk köylüsünü kitapta ilk kez konuşturan, hareket ettiren, düşündüren yazar özelliği taşımaktadır.
Kemal Tahir, Türk insanına özgü yaşam tarzları, ekonomik ve sosyal yaşamını özgün bir dille anlatır.
Kemal Tahir, sonradan TV’ye uyarlanan ancak 2000 yılına kadar gösterilmeyen Yorgun Savaşçı (1965) romanıyla 1967-68 Yunus Nadi Armağanını, Devlet Ana ile de 1968 Türk Dil Kurumu Roman Ödülünü kazandı. Senaryolarını yazdığı “Haremde Dört Kadın” (H. Refiğ, 1965), “Namusum İçin” (M. Ün, 1965), “Yarın Bizimdir” (A. Yılmaz 1963) filmleri TV’de gösterildi. Göl İnsanları adlı öyküsü “Güneşe Köprü” adıyla 1986’da E. Tokatlı, Karılar Koğuşu 1989’da H. Refiğ, Kurt Kanunu 1991’de E. Pertan tarafından filme alındı. Yorgun Savaşçı H. Refiğ (1979) ve T. Yönder (1993) tarafından TV dizisi olarak çekildi.
“Dost bir sesti Kemal, okşayan, inandıran bir ses. Ama bu yumuşak sesin arada bir korkunçlaştığına da şahit olurduk. (…) Her namuslu aydının yol arkadaşıydı, yol arkadaşı ve zaman zaman kılavuzu.”
(Cemil Meriç)
Kemal Tahir’in Eserleri
Romanları
Sağırdere (1955), Esir Şehrin İnsanları (1956), Körduman (1957), Rahmet Yolları Kesti (1957), Yediçınar Yaylası (1958), Köyün Kanburu (1959), Esir Şehrin Mahpusu (1962), Kelleci Memet (1962), Yorgun Savaşçı (1965), Bozkırdaki Çekirdek (1967), Devlet Ana (1967), Kurt Kanunu (1969), Büyük Mal (1970), Yol Ayrımı (1971), Namusçular (1974), Karılar Koğuşu (1974), Hür Şehrin İnsanları (2 cilt, 1976), Damağası (1977), Bir Mülkiyet Kalesi (2 cilt, 1977).
Hikayeleri
Göl İnsanları (1955; yeni öyküler eklenerek, 1969).
Anket
Namık Kemal İçin Diyorlar ki (1936).
Mektup
Kemal Tahir’den Fatma İrfan’a (ilk eşine mektupları, 1979), Mektuplar (haz. C. Yazoğlu, 1993).
Söyleşi
Kemal Tahir’in Sohbetleri (der. İsmet Bozdağ, 1980).
Diğer Eserleri
Notlar (13 cilt, haz. Cengiz Yazoğlu): Sanat-Edebiyat (4 cilt, 1989-1900), Roman Notları I-Topal Kasırga-Darmadağın Olan Devlet (1990), Roman Notları II-Batı Çıkmazı (1991), Roman Notları III-Patriyot Ömer-Gülen Azap Çıkmazı (1991), 1950 Öncesi Şiirler ve Ziya İlhan’a Mektuplar (1990), 1950 Öncesi Cezaevi Notları (1991), Batılaşma (1992), Osmanlılık-Bizans (1992), Sosyalizm Toplum ve Gerçek (1992), Çöküntü (1992), Kitap Notları (1993).
