Bu Yazıda Neler Var?
Güneşten uzaklığına göre değerlendirildiğinde 5. gezegen olarak tanımlanan Jüpiter ilginç özellikleri ile insanlık için gizemini korumaya devam etmektedir. Halen keşif süreci devam eden gezen, güneş sistemindeki en büyük gezegen olarak biliniyor.
Jüpiter’in Özellikleri
Jüpiter’in ilginç özellikleri şu şekilde sıralanabilir;
- Çıplak gözle dünyadan gözlemlenebilir.
- Büyüklüğüne rağmen kendi etrafında en hızlı dönen gezegendir.
- Jüpiter’de 1 gün 9 saat 55 dakika sürmektedir.
- Gezegenin ekseni 3.17 derece eğik olduğu için mevsimler yaşanmamaktadır. Bilinen en düşük eğime sahip 2. gezegendir.
- Gezegende yıllardır devasa büyüklükte fırtınalar yaşanıyor.
- Yapılan keşiflerde gezende yaşanan fırtınaların hızlarının saatte 644 km’ye çıktığı tespit edilmiştir.
- Gezegenin ekvator çapı yaklaşık olarak 142.984 km’dir.
- Jüpiter’in dünyaya uzaklığı 628. 742. 559 km’dir.
- Gezegenin sıcaklığı -108 santigrat derecedir.
- Jüpiter’in bir yılı dünyanın 11.86 yılına eşittir.
- 67 tane uydusu bulunmaktadır. Ganymede adlı uydusu en büyük kütleli uydusudur. Uyduları iç uydular, Galilean uyduları ve dış uydular olarak 3’e ayrılmaktadır. İç uyduları gezegene en yakın yörüngede bulunurlar. Metis, Amalthea, Thebe ve Adrastea iç uydularının isimleridir. Galilean uyduları ise genel adını 1610 yılında Galileo Galile tarafından keşfedilmelerinden almıştır. Bu uydular Jupiterin en büyük uydularıdır ve adları Io, Europa, Ganymede ve Callisto’ dur. Dış uyduları diğer uydularına göre çok küçüktür ve çoğu çekim gücüne yakalanmış asteroitlerden oluşur.
- Gezegenin çevresinde bulunan halkalar toz bulutları, kuyruklu yıldızlar ve asteroitlerden oluşmaktadır.
- Tarihsel kaynaklara göre gezegen ilk defa Babiller tarafından M. Ö. 8. Yüzyılda görülmüştür.
Jüpiter’i oluşturan maddeler hidrojen, helyum ve sıvı maddelerdir. Bu nedenle gezegen diğer gezegenlerde olduğu gibi katı maddelerden oluşmuş bir gezegen değildir. Gaz bileşimler Jüpiter’in ana oluşum maddelerdir.
Jüpiter’in ilginç özellikleri: Üzerinde Bulunan Ünlü Kırmızı Leke
Jüpiter gezegeni ünlü kırmızı lekesi ve çevresindeki halkaları ile bilinmektedir. Gezegen üzerinde bulunan bu kırmızı nokta ilk defa 17. yüzyılda keşfedilmiştir ve dünyadan yaklaşık olarak 4 kat daha büyüktür.
Dev kırmızı nokta aslında gezegende yer alan antisiklon fırtınadır. Yüksek basınç altında olan fırtınanın kuzeyinde olan rüzgarlar batıya, güneyinde olan fırtınalar ise doğuya doğru esmektedir. Bu fırtına gezegende yaklaşık olarak 340 yılı aşkın bir süredir devam eden bir fırtınadır.
Yeryüzü teleskoplarından bile rahatça görülebilecek kadar büyük olan bu fırtınayı gözlemleyen ilk kişi bilim insanı Robert Hooke’dur. Fırtınanın sıcaklığı ortalama -160 santigrat derece civarındadır. Fırtına saatin ters yönünde dönmektedir. Büyük bir kırmızı leke olarak görünen fırtına genellikle kırmızı olarak görülse de zaman zaman kahverengi renkte de görülmektedir. Hatta bazı zamanlarda pembe renge de dönüştüğü gözlemlenmektedir. Bu fırtınaya neyin sebep olduğu ve neden bu kadar uzun zamandır devam devam ettiği hakkında araştırmalar halen devam etmektedir. Geçmiş yıllar ile karşılaştırıldığında Dev Kırmızı Leke gittikçe küçülmektedir.
Jüpiter’in Beyaz Lekesi
Jüpiter’de yer alan tek fırtına Büyük Kırmızı Leke denilen fırtına değildir. Aynı kırmızı lekedeki gibi uzun yıllardır devam ettiği düşünülen bir diğer fırtınanın adı da Beyaz Leke olarak bilinmektedir. Kırmızı lekeye oranla daha küçük olan beyaz lekeyi oluşturan fırtınanın boyutu ise dünyayı içine alabilecek şekilde olarak tanımlanıyor. Jüpiter’in ilginç özellikleri arasında yer alan ikinci leke 1979 yılında Voyager 1 sayesinde keşfedilmiş olsa da halen gizemini korumaktadır.
Jüpiter’in ilginç özellikleri üzerine kaleme aldığımız bu yazı sonrasında “Aya giden astronotlar kimlerdir ve nasıl geri döndüler?” başlıklı makalemizin de ilginizi çekebileceğine inanıyoruz.
