DOMATES YETİŞTİRİCİLİĞİ
Domates sıcak ve ılıman iklim sebzesidir. Yetiştirme devrelerinde ısı sıfırın altına (-2.-3 °C ye) düştüğünde bitki tamamen ölür. Fidelerin tarlaya dikilmesinde ilkbahar geç donlarının bitmesi gerekir.
Domateslerde genellikle gece ve gündüz arasında G K. ile 8°C’lik bir farkın bulunması istenir. Gündüz sıcaklığının 19-26 c. gece sıcaklığının 14-18 °C olduğunda gelişim iyi olur.
Döllenme olayının ısı ile çok yakın bir ilgisi vardır. Domates çiçek tozlan 10 °C ve daha yukarı derecelerde istenilen şekilde çimlenerek döllenme yapılabilmekte ve sıcaklık 15 °C’nin altına düştüğünde meyve bağlama yüzdesi azalmaktadır. Düşük sıcaklıkta polen tozu çok az oluşur, kısmi döllenen şekilsiz meyveler meydana gelir. 40 °C’nin üzerinde ise çiçek tozlan ölür ve meyve teşekkülü olmaz.
Domates tohumlannın çimlenmesi için minimum 10 °C. optimum 20-29 °C. maksimum 36 °C toprak sıcaklığı olması gerekir.
TOPRAK İSTEKLERİ:
Domates derin, geçirgen, su tutma özelliği iyi. humus ve besin maddelerince zengin tınlı topraklan sever. Erkencilik istendiği zaman kumlu tınlı topraklar uygundur. Toprak pH’sı 5.5-7.0 arasında, tuzsuz-az tuzlu (2.3 mS’dan az) olan topraklarda iyi yetişir. Toprakta pH=5.5’un altında ise dekara 200-500 kg kireç verilmeli. pH=7.0’nin üzerinde ise her yıl dekara 30-50 kg toz kükürt verilmelidir.
FİDE YETİŞTİRİCİLİĞİ:
Fide yetiştiriciliğinde genel olarak (torf. perlit, vermikulit) veya (torf. perlit, toprak) veya (yanmış hayvan gübresi, kum. toprak) gibi karışımlar kullanılır.
Yanmış hayvan gübresi, kum. toprak karışımında 1:1:1 oranı kullanılır.Torf. perlit, toprak karışımında 2:1:1 oranı kullanılmaktadır.
Fide yetiştirme materyalinin (hayvan gübresi hariç) bir toprak fumigantı ile dezenfeksiyon edilmesi faydalıdır. Tohum ekiminden en az 1 ay önce ilaçlama yapılmalıdır.
TOHUM EKİMİ:
Fide yetiştirme materyali tavlı ise sulamaya gerek yoktur. Aksi halde, fide yetiştirme materyali ile doldurulmuş fide torbalan veya fide yetiştirme kaplannın iyice sulanması ve sonra tohum ekiminin yapılması gerekir.
Tohumların 3-4 saat ıslatıldıktan sonra ekilmeleri çimlenmeyi kolaylaştırır. Tohumlar 1-3 cm. derinliğinde ekilmelidir. Tohum ekimini takiben tekrar hafifçe sulanması faydalıdır.
Kimyasal gübreler tohum ekiminden en az 15 gün önce fide yetiştirme materyaline karıştırılması gerekir.
Tohumların çimlenmesi için en uygun toprak sıcaklığı 12-15 olmalıdır. Bu sıcaklıklarda tohumlar 5-13 gün içinde çimlenir. Domates fidelerinin en uygun şaşırtılma zamanı kotiledon yapraklarının tam gelişmelerini tamamladıktan ve yere paralel oldukları zamandır. Sağlıklı ve tam gelişmiş fideler şaşırtılmalıdır.
FİDE DİKİMİ:
Fide dikimi ilkbahar don tehlikesinin tamamen kalktığı, toprak ve hava sıcaklığı 12-15 K’yi bulduğu zaman yapılır. Dikim genellikle tohum ekiminden yaklaşık 7-8 hafta sonradır. Tarlaya dikimde çiçek açmış veya meyve tutmuş domates fideleri dikilmemelidir. Bu gibi fidelerin gelişmeleri yavaş olup, bodur kalır, verimleri düşer. Dikim akşama doğru yapılmalı, fideler güneş altında bekletilmemelidir.
Fideler yaklaşık 15-20 cm boylanınca genellikle dikime hazırdır. Bölgemizde Şubat sonu Mart başından itibaren fide dikimi yapılır. Dikimde can suyu yeteri kadar verilmeli, can suyu ile birlikte, kök ve kök boğazı hastalıklarına karşı gereken ilaçlamalar yapılmalıdır.
Domates yetiştiriciliğinde sıra arası ve üzeri aralıkları çeşidinin sık veya yer çeşidi olmasına göre değişir. Sık çeşitlerde sıra arası 60-80 cm. sıra üzeri 50-60 cm. yer çeşitlerinde sıra arası 140 cm. sıra üzeri 40-50 cm olmalıdır.
