Bu Yazıda Neler Var?
Milli Varlığa Düşman Cemiyetler
Türklerin Kurduğu Milli Varlığa Düşman Cemiyetler
Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası: Ülkenin kurtuluşunu saltanat ve hükümet makamlarına bağlı kalmakta aramıştır. Direnişe geçmeyi yararsız görmüştür. Milli Mücadeleye karşı çıkmıştır.
Teali İslam Cemiyeti: Kurtuluşu halifelik makamının emirlerine sıkı sıkıya uymakta ve İslami kuralların yaşatılmasında aramıştır. Bu cemiyet de Milli Mücadeleye karşı çıkmıştır.
Kürt Teali Cemiyeti: Wilson’un azınlık ilkesine dayanarak Güneydoğu Anadolu’da bağımsız bir Kürt devleti kurmayı amaçlamıştır.
Wilson İlkeleri Cemiyeti: ABD ile ilişkilerin geliştirilmesini savunmuş ve çareyi ABD mandasında (himayesinde) aramıştır.
İngiliz Muhipler (Sevenler) Cemiyeti: İngilizlerle olan dostluğun pekiştirilmesini savunmuş ve kurtuluşu İngiliz mandasında görmüştür. Kurucuları arasında Damat Ferit Paşa yer almıştır.
Azınlıkların Kurduğu Milli Varlığa Düşman Cemiyetler
Mavri Mira: İngilizlerden de yardım alan bu cemiyetin amacı Bizans’ı yeniden canlandırmak ve Yunanistan’ın Batı Anadolu’daki işgallerine yardımcı olmaktır. Mavri Miranın alt kolları şunlardır: Göçmen Komisyonu, İzci Kuruluşları, Yunan Kızılhaçı, Etnik-i Eterya ve Fener Rum Patrikhanesi (Genel Organizatör).
Pontus Rum Cemiyeti: Başta Trabzon olmak üzere Doğu Karadeniz’de eski Pontus Rum İmparatorluğu’nu yeniden kurmayı amaçlamıştır.
Hınçak, Taşnak, Sütyun: Doğu Anadolu‘da bağımsız bir Ermenistan devleti kurmayı amaçlamışlardır.
Makabi, Alyans İsrailit: Filistin’de kurulması düşünülen İsrail devletine ekonomik yönden yardım toplanması amaçlanmıştır. Bu cemiyetin Anadolu’dan herhangi bir toprak talebi olmamıştır.
Milli Mücadeleden Yana Olan Cemiyetler
Bu cemiyetlere genel olarak “Müdafaa-i Hukuk (Hukuki Savunma) Cemiyetleri” denilmiştir.
Trakya–Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Edirne’de kurulmuştur. Basın ve yayın yoluyla Doğu Trakya’nın Yunanistan’a bağlanmasını engellemeye çalışmıştır.
Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti: Trabzon ve çevresinde faaliyet gösteren Pontuscu Rumlara karşı bölgenin haklarını korumak amacıyla kurulmuştur.
İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Basın yoluyla Yunanlıların İzmir’i işgal etmesini engellemeye çalışmıştır. Ancak başarılı olamamıştır. İzmir’in işgalinden sonra Redd-i İlhak adını almış ve silahlı direniş başlatmıştır. Milli mücadeleye en büyük katkısı Batı Anadolu’da Yunan ilerleyişini yavaşlatmasıdır. Bu direniş düzenli ordunun kurulmasına da zaman kazandırmıştır. Balıkesir ve Alaşehir Kongrelerinin toplanmasını sağlamıştır.
Şark (Doğu) Vilayetleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Bu cemiyet doğudaki Ermeni faaliyetlerine karşı bölgenin haklarını savunmuştur. Aldığı kararlarla bölgeden göçü yasaklamış; dini, kültürel ve iktisadi faaliyetlere önem vermiştir. Milli mücadeleye en büyük katkısı Erzurum Kongresi’dir.
Kilikyalılar Cemiyeti: Adana ve çevresini Fransız, Ermeni işgaline karşı savunmak amacıyla İstanbul’da kurulmuştur.
Milli Kongre Cemiyeti: İstanbul’da kurulmuştur. Bütün milli cemiyetleri tek çatı altında toplamayı amaçlamış ve basın – yayın yoluyla milli davayı tüm dünyaya duyurmaya çalışmıştır.
Milli Cemiyetlerin Genel Özellikleri
Bütün milli cemiyetler bölgesel kurtuluş fikrini gerçekleştirmeye çalışmışlardır. Cemiyetlerde “Türklük” duygusu ön plandadır.
Cemiyetler yalnız bulundukları bölgeleri kurtarmak için kurulmuştur. Bu yüzden daha çok yerel özellikler göstermiştir.
Genellikle basın ve yayın yoluyla mücadele etmişlerdir.
Milli Cemiyetler; Sivas Kongresi’nde “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı ile birleştirilmiştir.
hazırlanırken, 1919
