İlk Zeka Testi Ne Zaman Yapıldı?

İnsanların, “Aklım neye ne kadar eriyor?” diye merak edip bunu ölçmeye kalkmalarından doğan zekâ testini ilk bulup geliştiren kişi Parisli psikolog Alfred Binet’tir.

“Uzunluğu, ağırlığı, hızı ölçmüşler. Ama zekâyı ölçmek kimseciklerin aklına gelmemiş. E bu da zekâ işi tabi…” deyip kabararak, zekâ düzeyini ölçmeye yarayan bu testi, 1896 yılında 80 çocuk üzerinde denedi.

Çocuklardan basit bir resmi tanımlamalarını ya da bazı tanımlamaları dört ya da beş gruba ayırmalarını isteyen Binet, aval aval bakan çocuk­lara “Kenara geç geri zekâlı şey!” demiş miydi bil­miyoruz ama uzun süren araştırmalardan sonra zekâ oranını belirleyen bir gösterge geliştirdi.

Bu göstergeyi de 1905 yılında bir psikoloji der­gisinde yayımladı. Binet’in bulduğu bu gösterge gerçekten çok işe yaradı. Zihinsel özürleri nede­niyle özel bir okula gitmeleri önerilen çocukları saptamak için Paris eğitim müdürlüğü tarafın­dan kullanılan bu testin çocuklara büyük yararı dokundu.

Yalnız bu ölçüm, zekâ testinin okullarda ilk kullanılışı değildi. 1897 yılında Ebbinghaus isimli bir Alman psikolog Binet’in araştırmalanndan yola çıkarak Silezya’daki bazı okullarda okuyan öğrencilere bu testi uyguladı. Ebbinghaus’un bu testi uygulamayı istemesinin sebebi çocukların hayal güçlerini ölçüp, kaç tanesinin Heri Potır, kaç tanesinin Drakula, kaç tanesinin Maykıl Çeksin olduğunu öğrenmekti.

Zekâ testinin kitlesel olarak ilk kez kullanılması da 1917 yılının Ekim ayına denk gelir. Amerika’nın Ordu Tıp Merkezi tarafından gerçekleştirilen bu testleri, Leland Stanford Üniversitesi’nden A. Otis hazırladı. Bunlar askeri kurallara göre düzenleyen ise Robert Yerkes oldu. Bu testi uygulamanın amacı askerleri zekâ seviyelerine göre gruplara ayırmak, herkesin anlayacağı dilde bir eğitim vermekti. Ve ölçümler başladı. Birinci Dünya Savaşma kadar testten geçirilen 1 milyon 726 bin 966 asker, yetkilileri bu testi uyguladıklarına uygulayacaklarına pişman etti. Çünkü 7 bin 800 bin tanesinin, değil asker olmak, anaokulunda bile sınıfta kalacak düzeyde bir zekâya sahip oldukları ortaya çıkmıştı. Tamamı ordudan uzaklaştırıldı. Ayrıca askerlerin yüzde otuzunun da okuma yazma bilmediklerinin saptanması ordu yetkililerine feleklerini şaşırttı. “Nerden test ettik aman ya Rabbi!” dedirten bu vahim sonuçtan sonra, komutanların da “Bakarsın bize de test mest yapılır.” diye cümbür cemaat yıllık izine çıktıklarının sanıldığı tahmin edilmektedir.