Bu Yazıda Neler Var?
Son zamanların popüler konusu olan idam, tarih boyunca karşı olanlar ve idam yanlıları arasında tartışmalara neden olmuştur. Ölüm cezası, ilgili devletin yasalarına göre işlenmiş olan suçun karşılığı olarak bir mahkumun hayatına devlet tarafından son verilmesidir. Ölüm cezasına çarptırılan kişinin cezasının infaz edilmesine idam denir.
Ölüm cezalarının infazı suçlunun cezalandırılması yanında, tarihte örneği sıkça görüldüğü gibi siyasi ve dini muhalif bireyler için de bastırmak amaçlı olarak da bir çok ülkede tarih boyunca kullanılmıştır. Ölüm cezaları tarihsel süreç içerisinde değişik biçimlerde ve çoğunlukla da işkenceyle beraber ve halka açık şekilde infaz edilmiştir.
Dünyada halen 58 ülkede ölüm cezası ve infaz uygulanmaktadır. Ölüm cezası 98 ülkede hukuken kaldırmıştır. 7 ülkede ise savaş suçları ve istisnai durumlar dışında idam kaldırılmıştır. Uluslararası Af Örgütü’ne göre 140 ülke hukuken ya da fiilen idam karşıtıdır. Buna karşı örgüt, 58 ülkeyi de idam yanlısı ülke olarak sınıflandırmıştır. Ölüm cezası en çok Asya’da yaygındır. İnfazların % 90’ı Asya kıtasında gerçekleşmektedir.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 2007, 2008 ve 2010’da ölüm cezalarının uygulanmasına karşı çağrı yapan kararlar almıştır. Avrupa Birliği’nde, Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi’nin 2. maddesi gereği ölüm cezası kullanımı yasaktır. Türkiye ve Rusya’nın da üyesi olduğu Avrupa Konseyi de üyelerinin ölüm cezasını kullanmasını yasaklamaktadır. Bu doğrultuda Türkiye’de ölüm cezası 1984’ten sonra uygulanmamıştır. 2004 yılından itibaren hukuk sisteminde ölüm cezası kaldırılmıştır.
Ölüm cezası, uygulandığı çoğu yerde, önceden tasarlanmış cinayet, casusluk, vatana ihanet veya askeri adalet kapsamında kullanılır. Birçok ülkede, uyuşturucu kaçakçılığı da kişiyi ölüm cezasına çarptırmaya yetecek bir suç sayılır. Çin’de, insan kaçakçılığı ve ciddi yolsuzluk davaları ölüm cezası ile sonuçlanabilir. Dünya çapındaki askeriyelerde, askeri mahkemeler korkaklık, firar, asilik ve ayaklanma gibi suçlarda ölüm cezasını uygulamıştır.
İdam Cezasının Ülkelere Göre Dağılımı
ABD ve Japonya’da ölüm cezası halen yürürlüktedir. Avrupa ve Latin Amerika devletlerin’de ise ölüm cezası yürürlükten kaldırmıştır. Avrupa’da sadece Beyaz Rusya ve Kazakistan’da ölüm cezası vardır. Bunlardan Kazakistan’da ölüm cezası sadece özel durumlar için yürürlüktedir. Belarus’ta ise cezalar infaz edilmektedir. Avrupa ve Latin Amerika dışında, gelişmemiş ve demokratik olmayan ülkelerde ise ölüm cezasının kullanımı yaygındır.
Ülkelere Göre İdam Etme Yöntemleri
Asarak (ip) infaz: Mısır, Afganistan, Irak , İran, Japonya, Ürdün, Pakistan, Singapur ve diğer ülkeler…
Kurşuna dizerek infaz: Mısır, İran, Endonezya, Libya, Çin, ABD ve diğer ülkeler…
Ateş açarak infaz (tek kişilik, mahkumun ensesinden ve/veya kalbinden tek vuruş ile yapılan idam çeşididir.): Beyaz Rusya, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Çin ve diğer ülkeler…
Ezerek infaz: Asya ülkelerinde çoğunlukla görülmektedir. Genellikle fillerle yapılır.
Elektrikli sandalye ile infaz: ABD
Kılıçla infaz: Suudi Arabistan
Öldürücü iğne ile infaz: ABD, Çin, Guatamala, Tayland
Recm: Suudi Arabistan, Afganistan ve İran
Tarih boyunca uygulanan ancak günümüzde tercih edilmeyen çeşitli idam şekilleri vardır. Gaz odaları, giyotin ile baş kesme, boğazlayarak infaz ve çarmıha germe en ünlüleridir.
