Bu Yazıda Neler Var?
Gerçek adı Cevat Şakir Kabaağaçlı’dır. Halikarnas Balıkçısı, altı çocuklu ailenin en büyüğü olarak 7 Nisan 1890’da Girit’te doğdu. Sanata yetenekli bir ailesi vardı. Kardeşlerinin hepsi başarılı birer ressam, gravürcü, seramikçi ve tiyatrocu oldular. Çocukluğunun ilk yılları babası Şakir Paşa’nın elçi olarak görev yaptığı Atina’da geçti. İlköğrenimini İstanbul Büyükada’da, orta ve liseyi ise Robert Kolej’de tamamladı. İngilizce’den çevirdiği ilk yazısı 1907 yılında İkdam Gazetesi’nde yayımlandı. Liseden sonra ailesinin isteğiyle Oxford Üniversitesi’nde tarih öğrenimi gördü.1913’te İtalyan bir hanımla evlendi. İtalya’da resim öğrenimi gördü. Bir süre sonra İstanbul’a dönerek çeşitli gazete ve dergilerde yazılar yayınlamaya başladı. 1914 yılında aile ekonomik sıkıntıya giren aile, Afyon’daki Kabaağaçlı çiftliğine yerleşti. Cevat Şakir, çiftlikte babası ile yaşadığı bir tartışma sırasında silahının ateş alması üzerine onun ölümüne neden oldu. Cinayetten yargılandı ve suçlu bulunarak, 15 yıl kürek cezasına çarptırıldı. 7 yıl hapis yattıktan sonra vereme yakalandı ve bu nedenle tahliye edildi.
Haftalık dergilerde çeviriler, yazılar yayınlayarak, resimler ve karikatür yaparak geçimini sağlamaya çalıştı. 13 Nisan 1925 tarihli “Hapishanede İdama Mahkûm Olanlar Bile Bile Asılmağa Nasıl Giderler” başlıklı öyküsünden ötürü İstanbul İstiklal Mahkemesi’nde yargılandı. Hüseyin Kenan takma adıyla yazdığı söz konusu öyküde dört asker kaçağını anlatmıştı. ‘Askeri isyana teşvik edici yazı yazmak’ tan suçlu bulundu. İdamla yargılandı ancak Kılıç Ali Bey’in önerisiyle Bodrum’a sürüldü. Halikarnas Balıkçısı, 3 yıllık sürgün cezasının yarısını Bodrum’da, kalan kısmını da İstanbul’da tamamladı. Bodrum’a yeniden döndü ve 25 yıl kaldı. Cevat Şakir, Bodrum’da daha çok balıkçılık olmak üzere birçok işte çalıştı. Bodrum’un antik çağdaki adı olan Halikarnas’ı mahlas olarak kullanmaya bu zaman diliminde başladı. Edebiyat dünyasında kabul gören eserlerinin büyük kısmını da Bodrum’da yazdı.
Cevat Şakir’in yaptığı üç evlilikten beş çocuğu dünyaya gelmiştir. Çocuklarının eğitimi için taşındığı İzmir’de yazarak, turist rehberliği yaparak ve rehberlik kursları vererek sağladı. 13 Ekim 1973’te İzmir’de kemik kanseri nedeniyle vefat etti. Vasiyeti üzerine çok sevdiği Bodrum’a gömüldü. Kabiri Bodrum-Gümbetteki Türbe Tepesindeki Halikarnas Balıkçısı Müzesi’ndedir.
Halikarnas Balıkçısı’nın edebi hayatı
1926’dan sonra yazdığı deniz hikâyeleri ile ünlendi. Hikaye ve romanlarının konuları denizle ilgilidir. Ege ve Akdeniz’in kıyı kesimlerinde ve açıklarında gelişen, denize bağlı olayları anlatırken, kendine özgü bir anlatım ve dil geliştirmiştir. Denizi, kıyıları ve balıkçıları, en küçük ayrıntılarına kadar anlatır. Özgür ve asi denizi, kaderleri denizin elinde olan balıkçıları, sünger avcılarını ve gemileri hikâye ve romanlarında anlattı. Yapıtlarında yer yer destansı, mitolojik ve şiirsel öğelere bolca yer vermiştir.
Yazı ve düşünceleriyle, başta Azra Erhat olmak üzere döneminin önemli aydınlarını etkilemiştir. Çeşitli dillerden yüze yakın kitabı Türkçeye kazandırmıştır. Halikarnas Balıkçısı’na Kültür Bakanlığı tarafından 1971 yılı Devlet Kültür Armağanı verilmiştir.
Halikarnas Balıkçısı’nın Eserleri
Öykü
Ege Kıyılarından (1939)
Merhaba Akdeniz (1947)
Ege’nin Dibi (1952)
Yaşasın Deniz (1954)
Gülen Ada (1957)
Ege’den (1972)
Gençlik Denizlerinde (1973)
Parmak Damgası (1986)
Dalgıçlar (1991)
Çiçeklerin Düğünü (1991)
Ege’den Denize Bırakılmış Bir Çiçek
Mavi Zamanlar
Gülen Ada
Roman
Aganta Burina Burinata (1945)
Aganta Burina Burinata (1945)
Ötelerin Çocukları (1956)
Uluç Reis (1962)
Turgut Reis (1966)
Deniz Gurbetçileri (1969)
Bulamaç
Otobiyografi
Mavi Sürgün (1961)
Deneme
Anadolu Efsaneleri (1954)
Anadolu Tanrıları (1955)
Anadolu’nun Sesi (1971)
Hey Koca Yurt (1972)
Merhaba Anadolu (1980)
Düşün Yazıları (1981)
Altıncı Kıta Akdeniz (1982)
Sonsuzluk Sessiz Büyür (1983)
Arşipel (1993)
Çocuk kitabı
Yol Ver Deniz
Denizin Çağrısı
İmbat Serinliği
Nasrettin Hoca
Gündüzünü Kaybeden Kuş
Deniz Gurbetçileri
Define Adası
Tünek Ahmet
İngilizce yazdığı kitaplar
An Outline of the History of Turkey (Türkiye Tarihinin Bir Özeti) Turizm ve Tanıtma Bakanlığına vermiş, yayımlanmamış
The Meditteranean Civilization (Akdeniz Uygarlığı) Dışişleri Bakanlığına vermiş, yayımlanmamış
Ephesus (turistik kılavuz; Türkiye’de ilk)
Halicarnassus (turistik kılavuz)
Asia Minor
Çeviri
Hortlak Rikşav – Rudyard Kipling (1939)
Uykulu Kuytu Menkıbesi – Washington Irving
Hakkında yazılanlar
(Ölümünden sonra yazılmışlardır)
Mektuplarıyla Halikarnas Balıkçısı (1976) Hazırlayan: Azra Erhat
Düşün Yazıları (1981) Hazırlayan: Azra Erhat
