1914 Çallı Kuşağı ressamlarından olan ve Türk Resim Sanatı’nda, portre sanatının ilk ve en önemli temsilcisi sayılan Feyhaman Duran, 17 Eylül 1886 traihinde İstanbul, Kadıköy’de doğmuştur.
Feyhaman Duran’ın annesi çok genç yaşta vefat etti. Babası eşinin vasiyetini yerine getirerek oğlunu 1895 yılında, o zamanki adı Galata Sarayı Humayun Mektebi olan Galatasaray Lisesi’ne yazdırdı. Şevket Dağ, Tevfik Fikret ve Viçen Arslanyan Efendi bu okuldaki öğretmenlerindendi. Tarama kalem ve çini mürekkebiyle, daha sonra da yağlıboya resimleriyle dikkat çekti. Okul sıralarında özellikle Hüsn-ü Hat (Güzel Yazı) dersinde başarılı oldu.
Feyhaman Duran 1908 yılında okulu bitirdi ve sonrasında Bab-ı Ali’ye kâtip olarak girdi. Aynı sene Hüsn-ü Hat öğretmeni olarak, mezun olduğu Galata Sarayı Humayun Mektebi’ne atandı. Hocası hattat Tahsin Bey’in yerine bu derse girdi. Mısırlı prens Abbas Halim Paşa’nın, güzel sanatların çeşitli bölümlerinde başarı gösterenler arasından yaptığı seçimle Avrupa’ya gönderdiği öğrenci grubuna girerek Paris’e gitti.
Paris’te sanat eğitimi gördü. Paris’te aynı amaçla bulunan olan genç Türk ressamlarının da devam ettiği Academie Julian’da Jean Paul Laurens Atölyesi’ne kaydoldu. O dönemde giderek popülerleşen İzlenimcilik akımına yakınlık duydu.
Her yıl düzenlenen Galatasaray Sergileri’ne 1916 yılından itibaren düzenli olarak her yıl katıldı. Eserleri, Osmanlı Ressamlar Cemiyeti’nın sergilerinde yer aldı. Harp Mecmuası’nda çalışarak, savaş resimleri yaptı. Birinci Galatasaray Sergisi’nde Prof. Dr. Akil Muhtar adlı portresi ile “Gümüş Madalya” ve “Zikr-i Cemil Ödülü”‘nü aldı.
1919’da İnas Sanayi-i Nefise Mektebi’ne (Kız Güzel Sanatlar Akademisi) “Usul-ü Tersimé öğretmenliğine getirildi. Bir süre bu okulda müdürlük yaptı.
1922 yılında öğrencisi Güzin Hanım’la evlendi. 1923’te Türk Ressamlar Cemiyeti’nin yönetim kurulu üyeliğine seçildi. 1926’da Sanayi-i Nefise Birliği, 1929’da Güzel Sanatlar Birliği adlarını alan dernekte yöneticiliği ömrünün sonuna kadar sürdürdü.
Kız ve Erkek Sanayi-i Nefise Mekteplerinin birleştirilmesi sonucu İnas Sanayi-i Nefise Mektebi kapanınca, artık karma eğitim veren Sanayi Nefise Mektebi’nde 1927’de Usul-ü Tersim, 1933’te ise “Resim Atölyesi” öğretmenliğine atandı.
Çalışmaları
Cumhuriyet Halk Partisi’nin düzenlediği yurt gezileri kapsamında 1938 yılında Gaziantep’e gönderildi. Buradan on yapıtla dönen Feyhaman Duran 1939 Ocak ayında İbrahim Çallı ve Ayetüllah Sümerbirlikte İsmet İnönü’nün portresini yapmak üzere Ankara’ya çağrıldı.
Kurulduğu dönemde İstanbul Deniz Müzesi’nin siparişi üzerine Topkapı Sarayı Müzesi koleksiyonundaki minyatürleri tuvale aktarmış olan sanatçı, 1940’larda eşi ile birlikte Topkapı Sarayı’nda çalışıp sarayın iç ve dış mekanlarını tuvale aktarma olanağı buldu. II. Dünya Savaşı nedeniyle 1943-1947’de müze koleksiyonun bir kısmı önlem olarak Niğde’ye taşınmış ve saray ziyarete kapatılmıştı. Bu dönemde izin alarak sarayda çalıştı, müzedeki pek çok eseri yakından inceleme fırsatı oldu.
Duran, arkadaşı Sami Yetik’in “Ressamlarımız” adlı üç ciltlik kitap kapağı tasarladı. İbrahim Çallı ve Sami Yetik ile Vezneciler’de Zühal Kırtasiye Mağazası’ndaki atölyede resim dersleri verdi.
1951’de yılında emekli oldu ve çalışmalarını sürdürdüğü Beyazıt’taki evini müze olarak İstanbul Üniversitesi’ne bağışladı.
Feyhaman Duran, 6 Mayıs 1970’te İstanbul’da vefat etti.
Eserlerinde, hattatlık kural ve geleneklerinin dışına taşan bir zorlama söz konusudur. Osmanlıcanın yanı sıra, tamamen Arapça, Farsça ya da Türkçe içerikli yazıları bulunmaktadır. Levhalarının çoğunu Osmanlıca harflerle “ketebehû Feyhaman”, “el-fakîr Feyhaman”, “harrerahû Feyhaman” şeklinde imzalamış ve Hicri tarih atmıştır. Bazı eserlerinde Latin harfleriyle “DURAN” ya da “Feyhaman Duran” yazıp, Miladi tarih attığı da görülmektedir.
Kaynak: Feyhaman Duran Kimdir? Hayatı ve Ünlü Tabloları
