Bu Yazıda Neler Var?
- Büyük Türk filozofu, gökbilimci, mantıkçı ve aynı zamanda müzisyen olan Farabi kimdir? Kısaca hayatı ve eserleri nelerdir?
- Farabi daha çok filozof olarak ün yapmıştır. Ancak felsefenin ilgi alanına giren diğer bilimlerde de alimlik düzeyinde bilgi sahibidir. Özellikle matematik ve tıpla ilgilenmiş ve bu alanlarda derinlikli bilgilere sahip olmuştur. Felsefeyle beraber matematik, tıp, müzik, mantık ve kimya eğitimi gören Farabî, ud enstrümanını bulan (yapan) kişidir.
- Farabi’nin Eserleri
Büyük Türk filozofu, gökbilimci, mantıkçı ve aynı zamanda müzisyen olan Farabi kimdir? Kısaca hayatı ve eserleri nelerdir?
Yaşadığı çağda doğan bütün alimler ve filozoflarda olduğu gibi Farabi’nin biyografisi de yaşadığı dönemde yazılmadığı için rivayetlere dayalıdır. Hayatı ile ilgili bilgiler kesin olmamakla birlikte Farabi hakkında genel bilgiler, onun izleyicisi alimler ve bilimadamları tarafından belgelendirilmiştir. Kesin olan bir şey vardır ki o da Farabi’nin İslam felsefesinin en önemli filozoflarından biri olduğudur.
Tam adı Ebû Nasr Muhammed bin Muhammed bin Tarhan bin Uzluğ el-Fârâbî et-Türkî olan Farabi, 870 yılında bugünkü Kazakistan sınırları içinde yer alan Farab (Otrar) kasabasına bağlı Vesic köyünde doğmuştur. İlk öğrenimini Vesic’de yapmıştır. Gençliğinde bir süre İran’da dolaşmış, Horasan’da okumuş, bir süre Merv’de öğrenim görmüştür. Daha sonra zamanın bilim ve sanat merkezi olan Bağdat’a giderek yüksek öğrenimini orada tamamlamıştır. Bağdat’ta bulunduğu 932-42 tarihleri arasında, Ebu Bişr Metta b.Yunus’tan mantık dersleri almıştır. Bir çok yerde bulunan Farabî, Horasan’da Hıristiyan bilgin Yuhanna b. Haylan’la tanışmış ve ondan mantık, felsefe dersleri almıştır. Bağdat’a döndüğünde, Aristoteles ve Eflâtun (Platon)’un kitaplarını incelemiştir. Bu sırada çeşitli eserler kalame almıştır. Mısır ziaretinden sonra da yaşamının geri kalan kısmını geçirdiği Halep’e dönmüştür. Farabi’nin ölüm tarihi kesin bilinmemektedir. Ancak bir çok tarihçiye göre ünlü düşünür, 14 Aralık 950 ile 12 Ocak 951 arası Şam’da hayatını kaybetmiştir.
Farabi daha çok filozof olarak ün yapmıştır. Ancak felsefenin ilgi alanına giren diğer bilimlerde de alimlik düzeyinde bilgi sahibidir. Özellikle matematik ve tıpla ilgilenmiş ve bu alanlarda derinlikli bilgilere sahip olmuştur. Felsefeyle beraber matematik, tıp, müzik, mantık ve kimya eğitimi gören Farabî, ud enstrümanını bulan (yapan) kişidir.
Farabî, Farab’da Arapçayı öğrenmiş, Buhara’da da tasavvuf bilimiyle ilgilenmişti. 922 yılında gittiği Bağdat’ta, bilimsel ve felsefî yetkinliğini kanıtlayan bir filozof olarak ün salmıştır. Farabî, mensubu olduğu “Bağdat Okulu” kanalıyla İslâm kültür dünyasının Aristoteles’in mantığıyla tanışmasını sağlamış; felsefe ve teolojiyi birbirinden ayırmayı olanaklı kılacak düzenlemeler yaparak, felsefeyi teolojiden ayırmış ve onun İslâm düşüncesi tarihinde kendi başına bir disiplin olmasına önemli katkıda bulunmuştur. İslâm literatüründe adı “kelâm” olan teoloji, Farabî’nin felsefesinde sadece yöntem bakımından ayrı tutulmuştur. İkisi arasındaki ayrım, yapısal olmaktan çok yöntemseldir.
Farabî’ye göre mantık, saf felsefe için bir başlangıç ve hazırlıktır. Felsefe fizik ve metafizik olarak iki kısma ayrılır. Fizik özel bilimleri kapsar. Metafizik fizik felsefesi ve teorik felsefeden oluşur, metafizik etik ile ahlâkı da içerir. Farabî, kendi senkretik (çelişkili inançları birleştirmek) felsefesini İslâm akidesiyle uzlaştırmayı amaçlamıştır. O, bir de ruh temizliğine çok önem vermiş ve felsefî düşüncesinin temeline bunu yerleştirmiştir. Başka bir ifadeyle Farabî, İslâm felsefesi tarihinde “rasyonel mistisizm”in ya da “akılcı tasavvufun” kurucusu olma unvanını hak etmektedir. Doğal ve manevî bilimlerde araştırmalar yapılırken sonuçlara matematik ve mantık yoluyla varılmasını önerirdi. Felsefe bütün varlıkların bilimi olduğu için, varlığa ulaşan Tanrı’ya benzemiş olur. Farabî, birbiriyle uzlaştırılması mümkün görülen çeşitli sistemlerden bir sentez yaptığı için eklektik (seçmeci ve uzlaştırıcı) bir metot izlemişti. Felsefede bir otorite kişi olduğu kabul edilir.
Farabî’ye göre yakinî kanıtlarla elde edilen bilim bütün bilimlerin en önce geleni ve en üstünüdür, diğer bilimler bunun yönetimi altındadır. İşte bu bilim en son mutluluğu oluşturur.
Farabi’nin Eserleri
- İhsan’l-Ulum
- el-Medînetü’l-fâzıla
- es-Siyâsetü’l-medeniyye
- Kitâbü’l-Mille
- Tahsîlü’s-sa‘âde
- et-Tenbîh ‘alâ sebîli’s-sa‘âde
- Fusûlü’l-medenî
- el-Cem‘ beyne re’yeyi’l-hakîmeyn
- el-îbâne ‘an garazi Aristotâlis fî Kitabi Mâ ba‘de’t-tabî‘a
- Me‘âni’l-‘akl
- Risale Fîmâ yenbagi en yükaddem Kable te‘ailümi’l-felsele
- Kitâbü’l-Hurûf el-Elfâzü’l-müsta‘mele fi’l-mantık
- el-Mûsîka’l-kebîr
Farabi Kimdir? Kısaca Hayatı ve Eserleri Kaynak:
https://www.bilgitor.com/farabi-kimdir-kisaca-hayati-ve-eserleri/
