Evliya Çelebi Kimdir? Kısaca Evliya Çelebi Seyahatnamesi

17. yüzyılın en ünlü gezginlerinden olan Evliyâ Çelebi, 25 Mart 1611 (Hicri 10 Muharrem 1020) tarihinde İstanbul’da doğmuştur. Çok iyi bir öğrenim hayatı geçirmiştir. Önce mahalle mektebine, daha sonra Şeyhülislam Hamit Efendi Medresesi’ne girmiş, yedi yıl okuduktan sonra saraya özgü bir okul olan Enderun’a devam etmiştir. Enderûn’da sarf (dil bilgisi), nahiv (gramer), kâfiye, hüsn-ü hat dersleri gören Evliyâ Çelebi, aynı zamanda Enderûn musikişinaslarından Musâhip Derviş Ömer Ağa’dan musiki öğrenmiştir. Okul dışındaki zamanlarda özel hocalardan Kur’an dersleri almış ve Kur’an’ı ezberleyerek hafız olmuştur. Aynı şekilde Arapça, güzel yazı, musiki, beden eğitimi ve yabancı dil dersleri almıştır.

Evliyâ Çelebi 25 yaşında, Ayasofya Camii’nde mukabele okurken camiye gelen IV. Murad tarafından saraya alınıp musahipler arasına katıldı. IV. Murad’ın ölümüne dek sarayda zeka ve güzel konuşma yeteneği ile pâdişahın teveccühünü kazandı.
Melek Ahmed Paşa, Defterdarzâde Mehmed Paşa, Köse Ali Paşa, Köprülü Mehmed Paşa ve Kırımı Hanı ile beraber yabancı ülkelere seyahat etti. Vezirlerle birlikte çıktığı seyahatlerde onların imam ve müezzinliklerinde ve iç ağalıklarında bulundu. Haber götürme göreviyle birçok kez İstanbul’a ve başka yerlere gidip geldi. Hemen her fırsatta gezilere çıkmış, seyahat fırsatlarını her zaman büyük bir istekle değerlendirmiştir.

1682 yılından sonra vefat etti. Ancak mezarının yeri bilinmemektedir. Yaşadığı dönemde çok üst düzey eğitim alan Evliyâ Çelebi, iyi sohbet eden, musikiyle uğraşan, oturmasını kalkmasını bilen ve aynı zamanda çok cesur bir seyyahtı.
Evliya Çelebi daha çok küçük yaşlarda içinde müthiş bir gezi arzusu taşıyordu. Yeni yeni yerler görmek, yeni insanlar tanımak istiyordu. Sarayda fazla kalamadı ve ilk Seyahatını İstanbul ve çevresine yaptı. Daha sonra 1640 yılı başlarında babasından habersiz olarak Bursa seyahatine çıktı ve tam 35 gün sonra geri döndü. Bu olaydan sonra babası, ondaki seyahat aşkını gördü ve seyahatlerine izin verdi. Evliya Çelebi Temmuz 1640’ta ikinci seyahatini İzmit’e yaptı. Bundan sonra, 1630 – 1681 yılları arasında yoğun bir seyahat hayatı yaşadı.

Evliya Çelebi Seyahatnamesi

Evliya Çelebi tarafından 17. yüzyılda yazılan Seyahatname, tam 10 ciltten oluşan ünlü bir gezi kitabıdır. Evliya Çelebi, Seyahatnâme’sinde gezip gördüğü yerleri gerçekçi, halkın anlayabileceği yalınlıkta olan kendi üslûbu ile anlatmaktadır. Eser, Evliya Çelebi’nin yaşamı boyunca gezip gördüğü ülkeler hakkında çok önemli bilgiler içermektedir. Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Türk Kültür tarihi ve gezi edebiyat açısından önemli bir yere sahiptir.

42 yıl kadar süren seyahatler, 10 cilt olan Seyahatname’de yer almıştır. Seyahatlerin tarihleri ve kitabındaki cilt numarası sırasıyla:
1. 1630 – İstanbul ve çevresi
2. 1640 – Anadolu, Kafkaslar, Girit ve Azerbaycan
3. 1640 – Suriye, Filistin, Ermenistan ve Rumeli
4. 1655 – Doğu Anadolu, Irak, ve İran
5. 1656 – Rusya ve Balkanlar
6. 1663/1664 – Macaristan’da askeri seferler
7. 1664 – Avusturya, Kırım, ve ikinci kez Kafkaslar
8. 1667-1670 – Yunanistan ve ikinci kez Kırım ve ikinci kez Rumeli
9. 1671 – Hac için Hicaz, Mekke ve Medine
10. 1672 – Mısır ve Sudan

Kaynak:
Evliya Çelebi Kimdir? Kısaca Evliya Çelebi Seyahatnamesi