Bu Yazıda Neler Var?
İzmir İktisat Kongresi (17 Şubat – 4 Mart 1923)
Kongrenin toplanma amacı ekonomik sorunlarımızı enine boyuna tartışmak ve milli ekonominin temel ilkelerini saptamaktır.
Kongreye tüm yurttan meslek temsilcileri katılmıştır. Kongrede alınan Misak-ı İktisadi Kararları doğrultusunda tarım, ticaret ve sanayi alanlarında önemli gelişmeler sağlanmıştır.
Uyarı: Milli Ekonomi ilkesi benimsenmiştir. Böylece ekonomik kalkınmamız ulusal bağımsızlığımızın içinde gerçekleştirilecektir.
Tarım Alanındaki Gelişmeler
• Aşar Vergisi kaldırıldı (1925). Ekonomik açıdan kendisine ağır gelen bu verginin kaldırılması ile Türk köylüsü rahatlamıştır. Ayrıca Osmanlı zamanından kalma, Ağnam vergisi de kaldırılmıştır.
Uyarı: Aşar (Öşür) vergisinin kaldırılması Halkçılık ilkesi doğrultusunda bir çalışmadır.
• Ziraat Bankasının kredi imkânları artırıldı.
• Tarım Kredi Kooperatifleri ve Yüksek Ziraat Endüstrisi T.M.O. (Toprak Mahsulleri Ofisi) kuruldu.
• Köylüye ıslah edilmiş gübre ve tohum dağıtıldı.
• Tarımda makineleşme başladı.
• Toprak Reformu Kanunu çıkarıldı. Ancak istenilen başarı elde edilemedi.
Ticaret Alanındaki Gelişmeler
• Kapitülasyonların kaldırılmasıyla ekonomik bağımsızlığımız sağlanmıştır.
• 1 Temmuz 1926’da kabul edilen Kabotaj Kanunu ile karasularımızda gemi işletme ve ticaret yapma hakkı sadece Türkiye Cumhuriyeti’ne verilmiştir.
• 1924 yılında İş Bankası kurularak tüccarlara ucuz kredi imkânı sağlanmıştır.
• Ticarette kolaylık sağlamak için karayolu ve demiryolu yapımına ağırlık verilmiştir.
• Yabancılara ait demiryolları ve ticari işletmeler satın alınarak millileştirilmiştir.
Uyarı: Kabotaj Kanunu ile yabancılara ait demiryolları ve ticari işletmelerin satın alınması Milliyetçilik ilkesi doğrultusunda yapılan çalışmalardır.
Sanayi Alanındaki Gelişmeler
• 1927 yılında Teşvik-i Sanayi Kanunu çıkarılarak sanayi ve endüstri yatırımlarına yönelinmiştir. Ancak özel sektör bu avantajları değerlendirememiştir.
• Teşvik-i Sanayi’den sonuç alamayan Türkiye, devletçilik ilkesini benimseyerek ağır sanayi yatırımlarını kendi imkânlarıyla yapmaya çalışmıştır.
• 1933’de kanunlaştırılan ve 1934’te yürürlüğe konan I. Beş Yıllık Kalkınma Planı başarıyla uygulanmıştır. Bu dönemde Etibank, Maden Teknik Arama, E.E.T, D.İ.E, Sümerbank, Karabük Demir Çelik Fabrikaları gibi kurumlar kurulmuştur.
• 1938’de hazırlanan II. Beş Yılık Kalkınma Planı ise II. Dünya Savaşı nedeniyle uygulanamamıştır.