Dünya tarihinde birçok ayaklanmalar, isyanlar ve çatışmalar yaşanmıştır ancak Taiping Ayaklanması bunların en kanlısı olarak kayıtlara geçmiştir. Söz konusu ayaklanma Çin’i derinden etkilemiştir.
1850 yılında başlayan Taiping Ayaklanması, dinsel ve siyasal bir nitelik taşırken, halkın içinde bulunduğu ekonomik durum da isyanı tetikleyen etkenler arasındadır. Ayaklanma sonrası 20 milyondan fazla insan yaşamını yitirmiştir.
Taiping Ayaklanması’nın önderi yoksul bir köylü olan Hong Xiuquan’dır. İsa’nın kardeşi ve Tanrı’nın oğlu olduğunu iddia eden Hong, dinsel bir topluluk kurdu. Hong, Hristiyanlık öğretilerine dayanan yeni bir din ile Çin’de reformlar yapılması için gönderildiğini söylemiştir.
Hong’un düşüncelerinden etkilenen yakın arkadaşı, Bai Shangdi Hui (Tanrıya Tapanlar Birliği) adında dinsel bir topluluk kurdu. 3 yıl sonra topluluğu harekete geçiren Hong ve arkadaşı ayaklanma başlattı. Hong, 1 Ocak 1851’de Tanrısal Büyük Barış Krallığı’nı (Taiping Tianguo) kurduğunu ilan etti ve Tanrısal Kral (Tianwang) unvanını aldı.
Hong yeni kurduğu dinle birlikte ekonomik problem yaşayan yoksul köylüleri de yanına çekmeyi başardı. İşçiler, köylüler ve madenciler, Hong’un saflarına geçmişti.
Taiping Ayaklanması, Çin’i yöneten Qing hanedanına karşıydı. Yoksul ve işsiz olan halk, hanedana karşı kin taşıyordu. Hanedanın yabancı kökenli olması üzerine yapılan propagandalar ayaklanmasının büyümesi noktasında etkili olmuştur.
İlk etapta birkaç bin kişilik düzensiz çetelerden oluşan Taiping kuvvetleri, daha sonra 1 milyona yakın disiplinli erkek-kadın askerler olarak örgütlenmişti. Örgütlenen ordu, Yangtze Irmağı Vadisini aşarak Kuzey Çin’e girdi; 10 Mart 1853 tarihinde Nanjing’i kontrolü altına aldı. Ayaklanmanın merkezi olarak kabul edilen Nanjing’in ismi Tianjin (Tanrısal Başkent) olarak değiştirildi.
Taping öğretisine bağlı olan ve öbür dünyada ödüllendirileceklerine inanan Taiping kuvvetlerine ait 100 bin asker, Nanjing kuşatmasında teslim olmak yerine ölmeyi tercih etmiştir.
Nanjing’i ele geçiren Taiping kuvvetleri, Qing hanedanını yok etmek adına Pekin’e bir harekat düzenlese de başarı elde edilemedi.
Taiping devlet başkanı Yang Xiuqing ve yandaşları yetkileri ele geçirmeye çalışınca; Hong, onu ve yandaşlarını ortadan kaldırttı. Yang’ı ortadan kaldıran Wei Changhui’nin güçlendiğini gören Hong, onu da öldürttü. Taiping komutanlarından biri olan Shi Dakai ise yaşananlar sonrası yaşamından kaygı duyarak ayaklanmaya katılanların bir kısmı ile Hong’un yanından ayrıldı.
Taiping Ayaklanması’nın öncüleri, 1860’ta Şangay’ı alarak yeniden eski güçlerine kavuşmayı istedi ancak batı silahlarına sahip olan paralı Çinli asker bu girişimi engellemeyi başardı.
Taipinglerin “Tanrısal Başkent” olarak kabul ettiği Nanjing 1862 yılında yerel toprak sahiplerinin ordularınca kuşatıldı. Uzun süren direniş sonrası Nanjing, Temmuz 1864’te düştü. Yaşananlar sonrası kentten kaçmayı reddeden Hong, kendisini zehirleyerek intihar yolunu seçti.
1851 yılında başlayan ve 1864 yılına dek süren Taiping Ayaklanması, 20 milyondan fazla insanın ölümüne neden oldu. Ayaklanma, “en kanlı isyan” olarak tarihe geçti.
