Sabit kur sistemlerinde ödemeler dengesi açık veren bir ülkenin ulusal parasının dış satın alma gücünün, hükumet tarafından alınan bir kararla düşürülmesine devalüasyon denir. Söz konusu ülkenin resmi para birimi bu durumda, başka ülke para birimleri karşısında değer kaybına uğrar. Devalüasyon sonucu olarak dış ülkelerden alınan mallar pahalılaşır. Yerli mallar ise aşağı çekilen fiyatta işlem görmüş olur.
Devalüasyon, Eski Yunan ve Roma’da paranın temsil ettiği maden miktarının azaltılması yoluyla gerçekleştiriliyordu. Belli bir altın ve gümüş miktarından basılan sikke miktarının çoğaltılması, para değerinin düşürülmesi sonucunu doğurmaktaydı. 19. yüzyılda ise kâğıt para miktarının arttırılması sonucuna bağlı olarak ortaya çıkan enflasyon, iç fiyatların artışı ve banknotların altına tahvil kabiliyetini yok ederek, para değerinin düşüşüne yol açmıştır. Böylelikle ulusal para biriminin karşılığı kabul edilen altın miktarı indirilmiş ve kambiyo kurları da buna göre ayarlanmıştır.
Günümüzde, madeni para, altın para sistemi olmadığından yerli para biriminin değerinin düşülmesine, iç fiyatların yükselmesi sonucu elde edilemeyen döviz gelirleri dolayısıyla girişilmektedir. Başlıca ihracatı teşvik etmek için yerli para birimi değeri, belli bir yabancı para esas alınmak suretiyle ayarlanmaktadır. Ancak bu tür bir uygulamanın başarılı olabilmesi için, devalüasyon sonrası iç fiyatların artışının önlenmesi, yabancı ülkelerin ithalat kısıtlamalarına başvurmaması gerekmektedir. Bundan yola çıkılarak, Devalüasyonla birlikte, dış satımın artması, dış alımın ise azalması öngörülür.
Devalüasyonun Faizle İlişkisi
Genellikle yüksek faiz oranları bir ülkenin para biriminin değerini artırır. Daha yüksek faiz oranları , yabancı ülke yatırımlarını çekme eğilimindedir ve bu da ülkenin para biriminin talebini ve değerini artırmaktadır. Bununla birlikte ülkenin diğer ülkeler açısından genel mali durumu önemini korumakta ve belirleyici olmaktadır.
Kur, faiz ve devalüasyon ilişkisi kimi iktisatçılar tarafından karmaşık formüllerle izah edilse de bir ülkenin ekonomik göstergelerinin bozulması sonucunun her üç bileşeni de olumsuz etkileyeceğidir. Kurlarda olağan olmayan artışın devalüasyon olarak algılanması yanlış olmaz. Normal şartlarda faizlerin artırılması yoluyla yerli paranın değerlenmesi amaçlansa da yapısal sorunlar barındıran ekonomilerde bu artışların anlamlı olması beklenmez. Yabancı paraların sürekli olarak değer kazandığı ekonomik ortamlarda, yerli paranın değer kazanmasını önleyen bir diğer olumsuzluk da cari açıktır. Sitemizde cari açık nedir başlıklı yazıyı okumanızı öneririz.
Bilgitor
