Bu Yazıda Neler Var?
Gerçek adı Veli’dir. Osmanlı Devleti’nin Anadolu Türkmenlerinin iskan politikasına tepki göstermesi ile tanınmış bir Halk ozanıdır. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemesine karşın, bazı kaynaklarda Kayseri’nin Tomarza ilçesinde 1785 yılında doğduğu ve belirtilmektedir. Dadaloğlu, Oğuzların Avşar boyundandır. Toros Dağları civarlarında dağlık bölgelerde yaşamıştır. Asıl adı Veli’dir. Dadaloğlu ismini mahlas olarak kullanmıştır.
Osmanlı Devleti’nin konar-göçer Avşar, Karsantı, Sırkıntı, Bozdoğan, Kırıntı, Berber, Menemenci gibi Türkmen aşiretlerini yerleşik hayata geçirmek için verdiği uğraş, yer yer başkaldırılara ve çatışmalara neden olmuştur. Şiirleri, yerleşik hayata geçmek istemeyen Türkmen aşiretlerinin sesi ve sözlü tarihi olarak gösterilir. Bu itirazlar karşısında Osmanlı, Avşarlara tarım arazileri vermiştir. Ancak Dadaloğlu, yine de kabile üyelerinin en geleneksel göçebe yaşam tarzını seçmiş ve bu uğurda mücadele edenlerin başında olmuştur. Bu mücadele, Osmanlı hükümeti halkı yerleşik yaşamaya ikna edinceye kadar sürmüştür. Bunun üzerine Sivas’ın Şarkışla ilçesinin Kavaklıpınar köyünde yerleşmiştir. 1868 yılında ölmüştür.
Dadaloğlu’nun Şiirleri
Dadaloğlu hakkında yapılan bir çok araştırma sonucunda, onun 150 kadar şiiri tespit edilmiştir. Bu şiirlerin çoğunluğu derlemedir. Uyak (kafiye) konusunda esnek bir tutumu vardır. Şiirlerinde her zaman haneleri (yazılışları) yeğlemiştir. Üç veya beş dizelik bentler görülmez. Türkülerinde çok içli içli, samimi bir söylem vardır. Sanat kaygısı taşımadığı için son derece yalın bir dil ve biçem özelliği sunan şiirler yazmıştır. Yiğit ve kavgacıdır…
“Kalktı göç eyledi Avşar elleri /
Ağır ağır giden eller bizimdir.
Arap atlar yakın eder ırağı
Yüce dağdan aşan yollar bizimdir”
Osmanlı Edebiyatı; halk edebiyatı ve divan edebiyatı olarak iki gruba ayrılmıştı. Divan edebiyatı Osmanlı Türkçesi, Farsça ve Arapça kelimelerin harmanlanmış hali ile yazılıyordu. Ancak anlaşılır olmayan bu dil, nüfusun çoğunluğu tarafından kullanılamıyordu.
Dadaloğlu, halk edebiyatı ve dolayısıyla halk şiirini tercih etmiş, mücadelesini de bu şiirlerde hyansıtmıştır. Şiirlerinde halkının sesi ve duygusu olmuş, tepkilerini konu almıştır.
Buna örnek, çok ünlü dizesi günümüzde dahi söylem gücünü ve anlamını sürdürmektedir:
