Çöl Toprakları Nelerdir? Tipleri ve Özellikleri Hakkında Bilgi

Çöl Toprakları Nelerdir? Tipleri ve Özellikleri Hakkında Bilgi

Orta enlemlerdeki ve tropikal çöllerdeki rüzgâr faaliyetlerinin etkin olduğu yerler, topraktan mahrumdur. Buradaki topraklar renk esasına göre iki gruba ayrılır. 1. Gri çöl toprakları (veya Sierozem) 2. Kırmızı çöl toprakları

Gri Çöl Toprakları (Sierozem)

Gri çöl toprakları ya da Sierozemler, bitki örtüsünün seyrek olmasından dolayı, az miktarda humus ihtiva eder. Renk, açık gri ile grimsi kahverengi arasında değişir; horizonlar mevcuttur, ancak gözle seçilebilecek kadar belirgin değildir. Aşırı derecede birikmiş olan kalsiyum karbonat, toprağın 30 cm’den daha az derin olan kesimlerinde kaliş veya kireç kabuğu şeklinde bulunur. Bunlar yer yer sert tabakalar hâlinde bir görünüşe sahiptir; erozyona direnç gösteren kaliş tabakaları, üstü düz küçük tepe (mesa)lerde ve platformlarda görülür.

kaliş

Kurak bölgelerdeki yerel çukurluklarda akarsular tarafından depolanan çakıllar, kireçli çimento maddesi ile çimentolaşmaya uğrayarak konglomera hâline dönüşürler. Öte taraftan kireçli kabuk, kılcallık (kapilarite) olayı ile yavaş olarak yüzeye yükselen taban suyunun kurak devre sırasında buharlaşması sonucunda suda çözünür hâlde bulunan alkali maddelerin yığılması ile oluşur. Böylece toprağın alt kısmındaki özellikle kireçli materyalleri yüzeye taşınması ile kireçli kabuk meydana gelir.

Bunu da Okuyabilirsin...
Türkiye'de en çok can kaybı yaşanan depremler

Serozem

Serozemlere gelince, bunlar yapısı iyi olmayan alkalin-kireçli AC horizonlu, mil bakımından zengin (mil miktarı % 70 civarında) olan topraklarıdır. Humus miktarı ya çok az ya da yoktur ve seyrek kurakçıl (kserofit) bitkiler bulunur. Profil istifi, A1, A2, A/Cca, A,C hâlinde olabilir, A2 az miktarda içerdiği humusdan (% 2) dolayı A1’den koyu olabilir. Cca horizonu, hem kalsipan hem de C horizonundaki kirecin çökelmesi ile teşekkül eder. Serozem, çukur kesimlerde gri Solonçaklarla bir arada bulunabilir ve kaba kumlar üzerinde Paraserozem denilen bir çeşit Serozem farklı yaştaki piedmont basamakları üzerinde teşekkül etmiştir.

Yıllık yağış miktarı 120 mm ve yıllık ortalama sıcaklığı 14°C olan en alt ve en genç piedmont ve taraça yüzeylerinde açık renkli serozemler yaygındır. Buna karşılık daha yüksek ve eski yüzeylerde tipik ve koyu renkli serozemler bulunur. Bu sahalarda yağış miktarı ve sıcaklık derecesi sırasıyla 320 mm, yıllık ortalama sıcaklık 13°C ve 460 mm, yıllık ortalama 12°C’dir. Mısır’da (30°N) serozem, açık tarçını kahve ve karbonat bakımından zengindir (subtropikal serozem). Aynı renkli serozem, 150-400 mm yağış alan Güneybatı Afrika’nın (22°S) yarıkurak savan alanlarında tespit edilmiştir. Burada toprağın iskeletini kireç kabuklu kırmızı gerçek çölümsü kumlar oluşturur.

Bunu da Okuyabilirsin...
En fazla fındık üreten iller

Yukarıda sözü edilen gri çöl toprakları ve serozemler, ABD’de Wyoming, Nevada çöllerinde, Utah batısında, Oregon ve Idaho’nun güney kesimlerinde mükemmel olarak gelişmiştir. Ayrıca Afrika’nın kuzeydoğusunda ve orta enleminin çöl alanlarında bulunur.

Kırmızımsı Çöl Toprakları

Kırmızımsı çöl toprakları, kurak sahalarda, çok sıcak tropikal çöllerde bulunur; bunlar solgun kırmızımsı gri ile koyu kırmızımsı renk gösterir. Humus çok düşük miktardadır, bu sahalarda genel olarak sadece seyrek hâlde bulunan çöl çalısı yetişir. Böylece toprak oluşumunda etkili olan bitki faktörü en düşük noktadadır ve toprak faunasının da faaliyeti yoktur. Bu toprakların rengini ise çok az miktarda olan demir oksit verir. Horizonlar çok az olarak gelişmiştir; toprak tekstürü çok defa kaba ve çakıllı olup, bunlar ana kayanın topraktaki parçalarıdır. Gri çöl topraklarında olduğu gibi, bu topraklarda da kalsiyum karbonat birikmesi mevcuttur.

Bunu da Okuyabilirsin...
Hidromorfik (Bog, Çayır, Gley) Grubu Toprakların Genel Özellikleri

Gri ve kırmızımsı çöl toprakları tarıma uygun değildir; sadece ekzotik akarsuların taşkın alanlarında ve taraçaları boyunca uzanan ince bünyeli (alüvyal) topraklarda ve alüvyal konilerin dış yamaçları üzerinde tarım yapılır. Diğer taraftan, bu alanlarda tarım, sürekli olarak sulama yapılan alanlarda uygulanır. Sulama suyu ise bazı alanlarda alüvyal birikinti konilerinden, yeraltı suyundan ve ekzotik nehirlerden temin edilir.

Zonal Topraklar Ana Sayfası için Tıklayınız…

Gönderiliyor
Kullanıcı Oyları
( oy)

Yorum Bırak