Bu Yazıda Neler Var?
Cabir Bin Hayyan(971- 815)
İslam dünyasında fen bilimlerinin temelini atan Ebu Musa Cebir Bin Hayyan, 721 yılında İran’da doğdu. Modern kimyanın kurucusu, atomun parçalanabileceğini dile getiren ilk bilim insanıdır. En önemli vasfı deneycilik olan Cabir Bin Hayyan, kimya biliminin hem teorik hem de uygulamalı alanda gelişmesini sağladı. Dünyada ilk kimya laboratuvarını kuran bilgin olarak tarihe geçti ve kendi kurduğu laboratuvarda ilk suni hücreyi yaptı.
Cabir Bin Hayyan’ın yazdığı Kitab Al-Kimya adlı eser, Latince’ye tercüme edildikten sonra Kimya ve Simya kelimelerine köken olmuştur. Hayyan’ın hidrojen klorür, nitrik asit ve sülfürik asitin rafine ve kristalize yöntemlerini bulduğu, kral suyunu icat ettiği ve sitrik asit, asetik asit ve tartarik asiti keşfettiği düşünülmektedir. Câbir bin Hayyan ayrıca “zehirlerin zehri” olan arsenik tozunu elde eden ilk kişi olarak bilim tarihine geçmiştir. Atomun parçalanabileceğini 1000 yıl önceden söylemiştir. Günümüz dünyasında atomla ilk ilk çalışmaların İngiliz fizikçi John Dalton ile başladığı, uranyumun çekirdeğinin parçalanabileceği düşüncesinin de Alman Kimyacı Otto Hahn tarafından ortaya atıldığı düşüncesi hakimdir. Gerçekte ise onlardan 1000 yıl önce yaşamış olan Câbir bin Hayyan, maddelerin atomik yapısını gösteren saptamalarda bulunarak, belirli kütlelerin belirli kütlelerle etkileşime girdiğini söylemiştir.
Cabir Bin Hayyan ‘ın yüzyıllar sonra anlaşılan sözleri: “Maddenin en küçük parçası olan “El-Cüz’ü La Yetecezza” da yoğun bir enerji vardır. Yunan bilginlerinin söylediği gibi, bunun parçalanamayacağı söylenemez. Atom parçalanabilir. Parçalanınca da öyle bir güç oluşur ki, bir Bağdat’ın altını üstüne dönüştürebilir. Bu Allahutaala’nın kudret nişanıdır.“
Câbir bin Hayyan sadece İslam dünyasında değil, bilim dünyasında çığır açmıştır. Ebubekir Razi, İbn-i Sina, Farabi ve daha bir çok bilgin onun eserlerinin gölgesinde yetişmiştir.
Cabir Bin Hayyan; tıp, astronomi, mekanik, fizik, mantık ve felsefe gibi bilim dallarında da çalışmalar yapmıştır. Bu alanlarda önemli eserler kaleme almıştır. Ne yazık ki bu eserlerin çoğu günümüze ulaşmamıştır.
Câbir bin Hayyan, 815 yılında Kufe’de vefat etmiştir.
Cabir Bin Hayyan’ın Eserleri
- el-İrşad fi’t-tabir
- Risale fi’l- usurlab ve amelehü
- Ruhü’l-ervah
- Alel el-ervah
- Kitab el-ihrak
- Kitabü’l-halis fi’l-kimya
- Kitabü’l-havassi’l-kebir
- Kitab el-rahme
- Kitabü’s-seb’in
- Kitab el-Kamer
