Bulut Nedir? Bulut Türlerinin Detaylı Bilgileri | Onlinezeka

Bulut Nedir? Bulut Türlerinin Detaylı Bilgileri

Yüksek Bulutlar

Tabanları çoğunlukla 6 kilometrenin (20,000) fit) yukarısında bulunur. Bu yüksekliklerdeki çok düşük sıcaklıklar ve küçük su buharı tutarları yüzünden, yüksek bulutlar, ince beyazdır ve buz kristallerinden oluşmuştur. Ancak, güneş ufuk düzleminin üzerinde alçakta bulunduğunda (gün doğumu gün batımında), bu bulutlar çok güzel renklerde (kızılımsı, pembe, turuncu) birlikte görülebilirler. Yüksek bulutlar ailesi, cirrus, cirrustratus, cirrocumulus bulutlarından oluşur.

Cirrus bulutarı, genellikle bir hava sisteminin (örn. bir sıcak cephenin) ya da bir fırtınanın yaklaştığının bir göstergesi ya da habercisi olabilir. Yüksek bulutlar, genellikle yağış oluşturmazlar. Ancak, cirrus bulutlarının yerini zamanla cirrocumulus’lerin alması ve gökyüzünün büyük bir bölümünü kaplaması, genellikle yağışlı ve/ya da fırtınalı bir havanın yaklaşmakta olduğunun bir uyarısıdır.

Sirrüs (Cirrus, Ci)

Sirrüs Bulutu

Cirrus bulutları, beyaz, çoğunlukla çok ince tüy ya da tüy demedi biçiminde (tüysü), buz kristallerinden oluşan yüksek bulutların en basiti ve en kolay tanınanıdır.

Sirrostratüs (Cirrostratus, Cs)

Cirrostratus Bulutu

Cirrostratus bulutları tümüyle yatay uzanışlıdır ve daha az yoğun buz kristallerinden oluşur. Cirrostrutus bulutlarının arkasında kalan Ay’a ya da güneşe bakıldığında, süt renginde ve dış sınırları kesin çizgilerle görülür. Cırrostrutus bulutlarının iyi bilinen bir özelliği, güneş ışıklarının buz kristallerinin arasından geçerken yansıması sonucunda oluşan çember biçimli bir görünüm olan hale’dir.

Sirrokümülüs (Cirrocumulus, Cc)

Cirrocumulus Bulutu

Cirrocumulus bulutları, sıra sıra uzun diziler biçiminde uzanan ve tümüyle buz kristallerinden oluşmuş kabarık bulutlardır. Cirrocumulus bulutları, yükseklikle rüzgarın hızında ve/ya da yönünde değişiklik olduğu zaman oluşur. Wind shear (rüzgar makaslaması) olarak tanımlanan bu atmosfer koşulları, yaklaşan bir orta enlem siklonunun önünde oluşur. O yüzden, bu bulutlar yaklaşan bir orta enlem fırtınasının ve/va da yağışın iyi bir göstergesi olarak kabul edilir. Görünüşleri yüzünden Cirrocumulus bulutları uskumru sırtına da benzetilir.

Orta Bulutlar

Bu bulutlar, normal koşullarda yaklaşık 2 km ile 6 km arasında (6,500-20,000 fit) oluşurlar. Orta bulutlar, isimlerinin bir parçası olarak ‘alto’ ön ekini alırlar. Orta yükseklikteki bulutlar, stratiform ya da cumuliform olabilir. Orta bulutlar, sıvı su ve/ya da (mevsime ve atmosferin sıcaklığına bağlı olarak) buz kristallerinden oluşmuştur. Orta bulutların, altocumulus ve altostratus olmak üzere iki çeşidi vardır.

Altostratüs (Altostratus, As)

Gökyüzünü kaplayan grimsi ve katmanlı altostratus bulutları, çoğunlukla değişen hava koşullarıyla bağlantılıdır ve sıcak cephe yüzeyi boyunca gelişirler. Sıcak cephe yaklaştıkça, bu bulutlar kalınlaşarak, bol yağış oluşturma yetisi bulunan koyu gri katmanlı nimbostratus bulutuna dönüşebilir. As’ler dağılmaya başladığında, güneşlenme ve yüzey ısınmasının da katkısıyla stratocumulus ve/ya da alto cumulus bulutları oluşabilir.

Altostratus Bulutu

As’ler, genel olarak,gökyüzünün büyük bir bölümünü ya da tümünü kaplar; yoğunluğu fazladır ve üst bölümleri dışında çoğunlukla sıvı sudan oluşur. As, gelen güneş ışınımının büyük bir bölümünü uzaya geri yansıtır. Bu bulutların var olduğu atmosfer koşullarında, güneşlenme ve buna bağlı olarak da güneş ışınlarının yer yüzeyine ulaşması temel olarak difüzyon yoluyla gerçekleşir. Ancak altostratuslerde, cirrostratüslerde olduğu gibi hale gelişmez. Altostratüslere doğru güneş ya da aya bakıldığı zaman, bulutların arkasında hale yerine parlak bir ışık görülür. Bu bulutlardan hafif kar ya da çisenti biçimindeki kuvvetli olmayan yağış çeşitleri düşebilir.

Bunu da Okuyabilirsin...
Cephelerin Kinematik Sınıflandırılması

Altokümülüs (Altocumulus, Ac)

Birleşik ya da avrı uzun şeritler biçiminde uz nan, bir bölümü öteki bölümünden daha karanlık görünmekle birlikte, çoğunlukla açık gri ya da gri renkli, küçük kıvrımlı ve karnabahar biçimli yuvarlak kütleler şeklindeki altocumulus bulutları, temel olarak buz kristallerinden çok sıvı su damlacıkları içerir. Ac’ler, genellikle değişmeven ya da sakin hava koşullarının göstergesi olarak kabul edilmelerine karşın, yaklaşan bir soğuk cephenin habercisi de olabilmektedir.

Altocumulus Bulutu

Alçak Bulutlar

Alçak bulutlar, genellikle 2 km’nin (6,500 fit) altında yer alır. Bazen tek bulutlar olarak oluşabilmelerine karşılık, bunlar çoğunlukla gökyüzünü kaplama eğiliminde olurlar. Alçak bulutlar, tabanları 2 km’nin alanda bulunduğu için, çoğunlukla su damlacıklarından oluşur. Ancak, sıcaklığın alt troposferde de 0 °C’nin altına indiği kışın ve soğuk hava sistemlerinde (orta enlem siklonlarında), alçak bulutlar buz kristalleri ve kar içerebilir. Alçak bulutlar ailesinin, stratus, stratocumulus ve nimbostratus altlarında üç üvesi vardır. Bu bulutlar, çoğunlukla geniş alanlıdır ve karanlık gökyüzü, hafif yağmur ve kar ile çisenti gibi hafif ama uzun süre etkili olabilen yağış çeşitleriyle bağlantılıdır.

Stratus (Stratus, St)

Stratus, genellikle gökyüzünün büyük bir bölümünü kaplayan, düzgün katmanlı, gri renkli ve en alçakta yer alan tabaka buluttur. Stratusler, çoğunlukla sıvı su damlacıklarından oluşmuştur ve genellikle kasvetli, sıkıcı bir gökyüzü görünümüne neden olmaktadır. Hafif yağmur ve çisenti gibi hafif yağış tipleri, stratuslerin yaygın ve tanıtıcı yağış biçimleridir.

Stratus Bulutu

Stratusler, stratocumulus’lerin çok alçalması ile oluşabildiği gibi, geniş kararlı hava kütlesi alanlarındaki su buharının yere yakın düzeylerdeki ya da doğrudan yeryüzündeki soğuması sonucu oluşan sisin yükselmesi sonucunda da oluşabilir. Genel olarak, yerdeki sisin bir stratus bulutuna dönüşmesini sağlayan yükselmenin oranı saniyede 20-30 cm.dir. Stratus bulutu, 0 °C’den yüksek sıcaklıklara sahipse su damlacıklarından, 0 °C’den düşük sıcaklığa sahip ise küçük buz parçacıklarıdan oluşur. Kalın stratus’ler, karakteristik yağışı olan çisentinin yanı sıra buz prizmaları ya da kar grenleri (çapları genellikle 1 mm’den küçük olan, çok küçük, beyaz ve sıkı, düz, ince ve uzun buz tanecikleri) biçimindeki yağışların oluşmasına neden olur.

Nimbostratüs (Nimbostratus, Ns)

Bu bulutlarının ismi, Latince nimbus (yağış getiren anlamındaki) ve stratus (katman anlamındaki) sözcüklerden gelir. İsminden de anlaşılacağı gibi (yağış getiren katman bulut), nimbostratus bulutu, en önemli yağış üreticisidir. Nimbostratus bulutları, genellikle görece kararlı koşullarla bağlantılı olarak oluşur. Buraya kadar edineliğimiz bilgilere göre, bulutların kararlı havada gelişmesini ya da varlığını sürdürmesini beklemeyiz. Gerçekte, bu tip bulut büyümesi, bir cephe yüzey boyunca ya da çevreden bir alçak basınç merkezine yaklaşan siklonik dönüşlü rüzgarların hava kütlesini yükselmeye zorladığı yerde ortaya çıkan olağan bir gelişmedir. Bu yolla yükselmeye zorlanan görece kararlı hava, kalınlığına göre yatay uzanımı daha geniş ve katmanlı bir bulut olan nimbostratus oluşumuna yol açar. Ns’ler, karanlık, çoğunlukla yere ulaşan, geniş alanlan kaplayan ve süreklilik gösteren; görece kararlı atmosfer koşullarında (örn. sıcak cephe yüzeyleri boyunca) oluştuğu için yavaş hareket eden, bu yüzden de hafif-orta kuvvette ama uzun süreli yağmur ve kar yağışları üreten bulutlardır. Nimbostratus’lcr çok kalın oldukları için, çoğunlukla gökyüzünde Güneşin ve Ayın görülmesi olanaksızdır.

Nimbostratus Bulutu

Ns’ler, genellikle sıcak cephe ile bağlantılı As, Ac ve Sc bulutlarının kalınlaşması sonucunda oluşur. Bulut gözlemi yapılırken, nimbostratüsler kalın altostratüsler ile karıştırılabilir. O zaman, Ns’lerin daha koyu gri oldukları ve ay ışığını hiç geçirmedikleri dikkate alınmalıdır. Ay bulunmayan gecelerde, yağmur ve kar gözleniyorsa bu bulut altostratus olarak değil nimbostratus olarak kaydedilmelidir.  Nimbostratuslcr, oluşturdukları yağış çeşitleriyle kalın stratus bulutlarından ayrılır. Ns’lerden yağmur, kar ve buz paleti (saydam ya da yarı saydam, küre ya da koni biçimli, çapı 0.5-5 mm. arasında değişen buz taneleri) ve kar greni biçiminde yağışlar düşer.

Bunu da Okuyabilirsin...
Toprağın Bünyesi (Tekstür) Nedir?

Stratokümülüs (Stratocumulus, Sc)

Stratocumulus bulutları, temel olarak sıvı su damlacıklarından oluşmuştur ve farklı bir hücreli yapı ve görünüme sahiptir. Sc, zayıf bir dikey gelişim gösteren alçak ve tabakalı bir buluttur. Kalınlığı değişik bölümlerinde farklı olduğu için, bu bulutların koyuluğu aşağıdan bakıldığında değişir. Bulutun kalın bölümü karanlık görülürken, ince bölümü parlak bir görünüm sergiler. Stratocumulusler, stratus bulutlarının yükselerek parçalı yuvarlak kütlelere dönüşmekle oluşabildiği gibi, altocumuluslerin alçalarak büyümesinden, cumuluslerin yayılmasından, kalın altostratus ve nimbostratüslerin taban bölümlerine yakın yerlerdeki yağışın dikine hareketlerle buharlaşmasından ya da nimbostratüslerin şekil değiştirmesi sonucunda da oluşabilir.

Stratocumulus Bulutu

Dikey Gelişimli Bulutlar

En yaygın olarak, termal konveksiyon (konvektif kararsızlık) hücreleriyle bağlantılı olarak ve soğuk cephe yüzeyleri boyunca gerçekleşen cephesel yükselme sonucunda oluşan dikine gelişimli bulutlar cumuliform bulutları içerir. Dikey gelişimli bulutlar 1.5-2 km’den 12 km’ye, hatta 15 km (60,000 fit) yükseltiye kadar yükselebilir. Bu bulutların yatay yayılımı genellikle çok sınırlı olmakla birlikte, atmosferde, alt troposferden üst troposfere, hatta tropopozun biraz yukarısına kadar çok etkin bir dikine hareket sergilerler.

Başlıca çeşitlerini, cumulus (Cu) ve çoğunlukla gökgürültüsü, şimşek, dolu ya da sağanak yağış ve fırtına olaylarının egemen olduğu cumulonimbus (Cb) bulutları oluşturur. Bu bulutların tavanı alçaktan orta ya da yüksek troposfere kadar uzanabildiği için, ilk üç bulut sınıflandırmasına girmez ve bu nedenle de dikey gelişimli bulutlar (İng.: clouds of vertical development) olarak adlandırılır. Dikine gelişimli bulutlar, hava mutlak ya da koşullu kararsız olduğunda oluşur.

Kümülüs (Cumulus, Cu)

Cumulus Bulutları, dikine kubbeler ya da kuleler biçiminde gelişen üst bölümleri karnabahar görünümümle olan bağımsız kütleler şeklindedir. Cumulus bulutları, genellikle eşitsiz yüzey ısınması hava kütlesinin LCL düzeyinin yukarısına konvektif olarak yükselmesine neden olduğu açık günlerde oluşur. LCL düzeyi, bir gözlemci tarafından, ya da meraklı bir göz tarafından, düz ve aynı yükseklikteki bulut tabanlarının varlığı ile kolaylıkla tanınabilir. Cumulus bulutları ender olarak etkili yağış ürettiği ve güneşli günlerde oluştukları için, çoğunlukla ‘iyi hava bulutları’ ya da ‘iyi hava cumulus’leri’ (cumulus bumilis) olarak adlandırılır. Bunlar yağış bırakmaz ve yazın öğleden sonraları oluştuktan birkaç saat sonra buharlaşarak yok olur.

Cumulus Bulutu

Kümülüs konjestüs (Cumulus congestus, Cu Con)

Cumulus bulutları, kararsız hava ile bağlantılı olduğu için, uygun koşullarda, yükseklikten oldukça fazla gelişebilir. Yukarıya doğru olan hareket bir kez tetiklendiğinde, dikine uzanımları fazla olan Cu bulutları gelişebilir. Cumulus genişlediğinde, karnabahar görünümlü tepeleri yüksek düzeylere çıkar ve bu bulut kümülüs konjestüs (cumulus congestus, Cu Con) olarak adlandırılır.

Cumulus congestus giderek daha yüksek kuleler şeklini aldığında yağış düşmeye başlar. Özellikle tropikal bölgelerde ve ekvatoral alçak basınç kuşağındaki (ekvatoral oluk) sağanak yağışların önemli bir bölümünü, cumulus congestus bulutları oluşturur. İyi gelişmiş cumulus cangestus’ler, çok sayıda kule içerir ve her kulenin içinde yükselici hava hücreleri bulunur. Daha fazla gelişen cumulus congestus kuleleri, cumulomimbus bulutlarına dönüşür.

Cumulus congestus Bulutu

Cumulııs bulutları, açık günlerde konvektif yükselmeyle oluştuğu kadar, özellikle soğuk cephelerin geçişinden sonra altocumulus ve stratocumulus bulutlarının dağılarak şekil değiştirmesinden de oluşabilir. Cumulus bulutları, genellikle su damlacıklarından oluşmuştur. Bulut içindeki sıcaklığın 0 °C nin altında olduğu bölümlerde, aşırı soğumuş su damlacıkları ve buz kristalleri de bulunur. Cumuluslerin dikine gelişimleri fazla ise, bir Cu ile bir Cu Con ve Cb bulutunu birbirinden ayırmak zorlaşır. Yağış ve hava olaylarının çeşidi açısından, dikine gelişmiş bir bulut, gökgürültüsü, şimşek, kuvvetli sağanak Yağmur, dolu ve fırtına oluşturmuyorsa Cu, bu olayları genel olarak gökgürültüsü ve şimşek dışında oluşturuyorsa Cu Con, bu olayları özellikle gökgürültüsü ve şimşek ile birlikte oluşturuyorsa Cb olarak kaydedilir.

Bunu da Okuyabilirsin...
Kartaca Nerededir? Kartaca Hakkında Her Şey

Kümülonimbüs (Cumulonimbus, Cb)

Cumulonimbus bulutları, geniş ve yüksek kuleler biçimindeki belirgin dikine uzanışlı, olgunluk evresinde yayvan kubbe ya da hörgüç biçimli bir tavana sahip olan, yağış sırasında karanlık, yoğun ve dalgalı bir bulut çeşididir. Sıcak, nemli ve kararsız hava kütlelerinin içinde oluşan Cb kuleleri, yeryüzünün 0.5-1.0 km yukarısından 12 km’ye ya da ender olarak alt stratosfere (15-1“ km) kadar yükselebilir. Bu bulutların bu kadar yükselebilmesinin temel nedeni, yükselen hava parsellerinin içerdiği su buharının yoğunlaşması sırasında açığa çıkan çok büyük enerji, yani yoğunlaşma gizli ısısıdır. Bu büyük bulut kuleleri, şimşek, gökgürültüsü ve sıklıkla dolu ile birlikte gelişen kuvvetli sağanak tipi yağışlar üretir. Gelişmelerinin son evresinde, bir Cb’nin üst bölümünde tümüyle buz kristalleri egemen olur ve burası örs biçimini alır.

Bir Cb bulutu, bu örs biçimli tepenin varlığıyla öteki cumuluslerden kolaylıkla ayrılır. Örs, alt stratosferdeki yüksek düzey rüzgarlarınca oluşturulur ve örsün ince-sivri ucu, jeostrofik yüksek rüzgarların hareket doğrultusunu, dolayısıyla da bulutun ilerleme yönünü gösterir.

Cumulonimbus Bulutu

Cb bulutları gökyüzünün büyük bir bölümünü kapladığında ve tavanları görülemediğinde, tabanları Ns’lere benzeyebilir. Bu durumda, buluttan düşen yağışın çeşidine bakılmalıdır. Eğer, sağanak tarzındaki kuvvetli yağışla birlikte, şimşek, gökgürültüsü ve dolu gözlemleniyorsa, bu bir Cb bulutudur. Cb’ler tek bir bulut olarak gelişebildikleri gibi, birçok Cb’nin bir araya gelmesiyle oluşan büyük bir bulut grubu şeklinde de ortaya çıkabilir. Böyle bir Cb grubu içindeki her Cb bulutuna oraj oluşturmaları yüzünden oraj hücresi adı verilir.

Cb ve Cu Con bulutları, bazen As ya da Ns bulutları ile birlikte ya da Ns’lerin içinde gizlenmiş olarak da bulunabilir. Bu durum uçaklar için büyük tehlike yaratır. Genel olarak Cb bulutlarının konumları ve etkinlik özellikleri, havacılık meteorolojisi uygulamalarında uçakların uçuş yollarındaki uçuş güvenliği açısından çok büyük bir önem taşır. Ayrıca, Cb bulutlarının dağılması sonucunda, Ac, As ya da Sc’ler, örsün sivri bölümünde ise cirrus bulutları oluşur. Cb’lerin parçalanmasından dağınık Cu bulutları da oluşabilir.

Burada, yükseklikleri dikkate alınarak yapılan alçak, orta ve yüksek bulut sınıflandırması için belirlenen ortalama yüksekliklerin kesin olmadığını belirtmek gerekir. Bu yükseklikler, yılın mevsimlerine ve enleme göre kısmen değişir. Yüksek enlemlerde ve kutup çevrelerinde ya da soğuk kış aylarında yüksek ve orta bulutlar genellikle daha alçak düzeylerde oluşur. Ayrıca, dikey gelişimli bulutlar olarak adlandırılan Cu ve Cb bulutları, birden fazla yükseklik aralığında dikey yayılım gösterebilir. Belirli hava sistemleri ve desenleri, özel bulutlarla ya da bulut birleşimleriyle bağlantılı olabilir. Bu yüzden, bulut çeşitleri ve özelliklerini bilmek ve bulut gelişimlerini izlemek, hava öngörüleri ve kişisel günlük etkinlikler (örn. balıkçılık, spor ve tarım etkinlikleri, vb.) açısından da çok önemlidir.

Gönderiliyor
Kullanıcı Oyları
( oy)

Yorum Bırak