Bu Yazıda Neler Var?
Bakır, periyodik cetvelde CU sembolü ile gösterilen, atom numarası 29, atom ağırlığı 63.54 olan 8.93 gr/cm³ yoğunluğa sahip, doğada az miktarda nabit, genellikle sülfürlü, oksitli ve kompleks halde bulunan 1B geçiş grubu elementtir. 2300 °C de kaynama sıcaklığına ulaşır. Kırmızı ve kahverengi görünümlü bir metaldir.
Doğada içerisinde farklı konsantrasyonlarda bakır içeren yüzlerce mineral bulunmaktadır. Bir mineral içerisinde %6’dan daha fazla bakır bulundurur ise zengin sayılmaktadır. Başlıca üretim yapılan mineraller; kalkopirit, bornit, kuprit,malahit, azurit, kalkosit, kovellit, tetrahedrit, tenorit ve tennatit’tir.
Bakırın Özellikleri ve Önemi
Bakır, yüksek elektrik geçirgenliği, işlenebilme ve mekaniksel özellikleri iyi olan bir metaldir. Gümüşten sonraki en iyi, iletken metaldir. Endüstrideki kullanımıyla vazgeçilmez özelliklere sahiptir. Yüksek elektrik ve ısı iletkenliği, aşınmaya karşı direnci, çekilebilme, dövülebilme özelliği ve antikorozid özelliği bu özelliklerdendir. Ayrıca alaşımları çok çeşitli olup, endüstride değişik amaçlı kullanılmaktadır.
Yaşam standartlarının yükselmesine bağlı olarak dünyada bakıra olan talep devamlı artmaktadır. Buna karşın dünyanın bilinen rezervleri, bakıra olan talebi ancak 60 yıl kadar daha karşılayacak durumdadır.
Bakırın Kullanım Alanları
Demir ve alüminyumla birlikte en çok kullanılan metaldir. Yüksek elektrik ve ısı iletkenliği, aşınmaya karşı direnci, çekilebilme, dövülebilme gibi önemli özellikleri nedeniyle çok önemli kullanım alanlarına sahiptir. Başta elektrik sanayisi (elektrik enerji iletim ve dağıtımındaki ana iletken malzemesi) olmak üzere inşaat (beton, kiriş ve yüzeylerin güçlendirilmesi işlerinde) ulaşım, kimya, boya, kuyumculuk, takı malzemeleri olarak, makine ve ekipmanları gibi birçok alanda kullanılmaktadır.
Türkiye’de Önemli Bakır Yatakları
Türkiye’de metal içerikli bakır rezervi yaklaşık 1.700.000 ton olarak tespit edilmiştir. Türkiye’nin yıllık tüketimi 200.000 ton civarındadır. Bakır üretimimiz tüketimimizin ancak %20’ni karşılayabilmektedir.
Türkiye’de halen 10 kadar, işletilmekte olan veya yakın zamanda işletmesi planlanan yatak bulunmaktadır. Bunlar: Murgul civarındaki Çakmakkaya ve Damar açık işletmeleri, Kastamonu Küre’deki Bakibaba yeraltı işletmesi ve yine Küre’deki daha çok bakırlı pirit ve kısmen de bakır cevheri ihtiva eden Aşıköy açık işletmesi, Giresun’un Espiye ilçesi sınırları İçindeki Lahanos ve Kızılkaya yatakları. Rize’nin Çayeli ilçesindeki «Çayeli Zuhurları» olarak bilinen Madenköy I ve Madenköy II yatakları, Ergani’deki kısmen tükenmiş veya tükenmek üzere bulunan yataklar ve Anayatak isimli yataktır.
