Avusturalya Kıtası'nın Coğrafi Özellikleri | Onlinezeka

Avusturalya Kıtası’nın Coğrafi Özellikleri

Kıtanın Coğrafi Konumu

Batı Yarı Küre’de yer alan,

Güney Yarı Küre’de toprakları bulunan,

0º – 50º G paralelleri ile 110º – 180º B meridyenleri arasında yer alan,

Büyük Okyanus ve Hint Okyanusu ile çevrili,

Yüzölçümü bakımından 5. sırada (8,970.000 km²) bulunan,

Kıta adı için Avustralya kelimesinin kullanımı hatadır. Çünkü; Avustralya kıtada kurulu olan bir devletin adını ifade ederken, Okyanusya ise söz konusu sahada Büyük Okyanus’a dağılmış olan adalar grubunu ifade eder.

Kıta;
1) Avustralya
2) Melanazya (Kara Adalar, Kara tenli insanlar yaşıyor, Yeni Gine – Fiji arası),
3) Polinezya (Çok Adalar; Hawai, Paskalya, Tuvalu, Wallis, Futuna, Tokelau Tonga, Niue’yı kapsar.)
4) Mikronezya (Ekvator çizgisinin K’i ile Filipinler’in D’su arasında kalır; Kiribatu, Guam, Nauru, Palau’yu kapsar)
olmak üzere 4 kısımda ele alnına bir kıtadır.

Fiziki Coğrafya Özellikleri

Avustralya’nın bulunduğu kara parçası aslında Pangea kıtasının Godvana bölümünün bir parçası olup yaklaşık 35 milyon yıl önce kopmuş ve bugünkü konumuna hareket etmiştir. Üst Palezoik’te oluşmuş kenar dağlara sahiptir.
Yeni Zelanda ve Papua Yeni Gine ise Senozik’te oluşmuş ve bu nedenle bu ülkelerde yer şekilleri yüksek ve engebelidir.

Avustralya ve çevresindeki adaların tümü volkanik kökenli olup andezik özelliktedirler. Bu nedenle adaların olduğu sahaya Andezit Hattı adı verilir. Bu adalar üzerinde mercan resifleri yaygındır. Mikronezya ve Polinezya’daki adalar ise andezik ve bazalt karışımlıdır.

Okyanusya’daki adalar volkanik kökenli olup bu adaların bir kısmı zaman içerisinde su yüzeyine çıkmış daha sonra tekrar su altına çökmüştür. Bu tür adalara Guyot adı verilir.

Genel olarak Avustralya’nın B’sı plato, O kısmı ova ve D’su ise dağlık saha özelliğindedir.

Kıtada kıyı kesimlerden merkeze doğru yükselti artmakta ve çöller (Büyük Kum, Büyük Victoria, Gibgonro, Simpson, Sturt) egemen olmaya başlamaktadır. Kıtada dağlık tek saha Yeni Gine’de yer almaktadır.

Kıtanın ortalama yükseltisi 330 m’dir. Avustralya’nın ortalama yükseltisi ise 210 m’dir. Avustralyanın sadece % 6’sı 600 m’den daha yüksektir.

Bunu da Okuyabilirsin...
Sel Baskınları, Zararları ve Korunma Yolları

Kıtanın K ve D’sunda çok sayıda ada ve ada devleti (Yeni Gine, Solomon, Yeni Zelanda) bulunmaktadır.

Tazmanya Adası, Bass Boğazı ile Avustralya’dan ayrılmaktadır.

Kıtanın en alçak yeri, Eyre Gölü Havzası, – 14 m.

Büyük Set Resifi, Avustralya’nın GD kıyısına paralel şekilde 50 – 250 km açıkta yer alan dünyanın en büyük mercan kayalığıdır.

Line Adaları’ndaki Christmas Atolü (hilal şeklinde mercan adası), dünyanın en büyük mercan adasıdır.

Mariana Çukuru, dünyanın en derin deniz noktasını (11.035 m) oluşturmaktadır.

Sutherland, kıtadaki en yüksekten akan şelaledir (579 m).

Platolar-Ovalar-Çöller

Avustralya’nın K’inde; Kimberley Platosu

Kıtanın Ortasında; Büyük Artezyen Havzası

Kıtanın G’inde; Nullarbor Ovası

Avustralya’da; Büyük Kum Çölü (en büyüğü), Gibgonro Çölü, Simpson Çölü, Büyük Victoria Çölü, Sturt Çölü yer almaktadır.

Akarsular

Yeni Gine’de; Mamberamo, Digul, Sepik, Fly

Avustralya’da; Murray (2560 km), Darling (en uzunu, 3490 km), Gilbert, Acburton

Yeniz Zelanda’da; Waikato (en uzunu, 425 km) yer almaktadır.

Göller

Avustralya’da; Eyre (kıtanın en büyüğü, en alçak olanı, – 15 m), Cowan, Torrense ve Gairdner : Bu göllerin
hepsi de çok tuzludur.

Yeni Zelanda’da; Taupo (en büyüğü, 600 km²), Manapouri (en derini, 443 m) yer almaktadır.

Kıtanın en yüksek barajı, Avustralya Victoria’daki 180 m’lik Dortmouth’dır.

Adalar

Kıtanın K’inde; Sunda Adaları, Yeni Gine, Bismarck, Solomon, Vanuatu Adaları ile KB’da Arnhem ve KD’da Cape York Yarımadaları

Kıtanın D’sunda; Yeni Kaledonya, Layaute

Kıtanın G’inde; Yeni Zelanda, Tazmanya yer almaktadır.

Körfezler

Avustralya’nın K’inde; Arnhem ve Cape York Yarımadaları arasında Carpentaria Körfezi yer almaktadır.

Avustralya’nın G’inde; Arnhem ve Cape York Yarımadaları arasında Büyük Avustralya Körfezi yer almaktadır.

İklim Özellikleri

Kıtanın orta kesiminde çöller egemendir. Kıyı kesimlerinde ise tropikal iklim görülür.

Kıtada Tazmanya hariç yaz mevsimi çok sıcak geçer. Sıcaklık değerleri çoğu zaman 35 °C’nin üzerinde seyreder. Kış mevsimi ise Tazmanya ve Avustralya’nın tüksek kısımları hariç ılık geçer. En fazla yağış K – KD yönünde Queensland’de gerçekleşir.

Bunu da Okuyabilirsin...
Su Kaynakları Nasıl Oluşur? Su Kaynağı Hakkında Her Şey

Ekvatoral İklim; Avustralya’nın KB ve KD kıyılarında, Yeni Gine’nin kıyılarında görülür. Doğal bitki örtüsü, yağmur ormanlarıdır.
Savan İklimi; Avustralya’nın K’i ve Yeni Gine’nin G’inde görülür. Doğal bitki örtüsü, savanlar ve okaliptüslerdır.
Karasal İklim; Avustralya’nın iç kesimlerinde çöllerin çevresinde halka şeklinde sahada görülür. Doğal bitki örtüsü, bozkırdır.
Çöl İklimi; Avustralya’nın iç kesimlerinde görülür. Doğal bitki örtüsü kaktüslerdir.

Nüfus ve Yerleşme Özellikleri

Kıtada yerleşmenin yaklaşık 40.000 yıl önce başladığı düşünülmektedir.

Kıtanın tanınması, 18. yüzyıl sonlarında Kaptan Cook’un seferleri ile gerçekleşmiştir.

Kıtanın toplam nüfusu yaklaşık 40 milyondur.

Kıtadaki en fazla nüfusa sahip devlet Avustralya (20 milyon) iken, en az nüfusa sahip devlet ise Tuvalu’dur (11.500).

Kıtadaki en büyük yüzölçümüne sahip devlet Avustralya (7.7 milyon km²) iken, en küçük yüz ölçüme sahip devlet ise Nauru’dur (21 km²).

Kıtadaki en az nüfus yoğunluğuna sahip devlet Avustralya (km²/3 kişi) iken, en fazla nüfus yoğunluğuna sahip devlet ise Nauru’dur (km²/613 kişi).

Kıtanın genelinde şehir nüfus oranı yüksek (% 75) olup, kıtanın en büyük şehri, Avustralya Sydney’dir (4 milyon).

Kıta, diğer kıtalara uzak olması nedeniyle flora ve fauna açısından diğer kıtalara göre daha farklı özellikler gösterir.

Kıtanın en zengin devleti Avustralya iken, en fakir devleti ise Kribati’dir.

Kıtada doğal nüfus artış hızı azdır. Bu nedenle yaşlı nüfus oranı artmaktadır.

Ortalama yaşam süresi Avustralya’da 80 yıl, Yeni Zelanda’da ise 78 yıldır.

Avustralya nüfusunun yaklaşık % 95’i beyaz Anglosaksonlardan (İngiliz kökenli beyazlardan), % 2’si Aborojin yerlilerinden (Queensland ve KB Avıstralya’da) ve % 3’ü diğer azınlıklardan oluşmaktadır.

Avustralya’da nüfusun 1/3’ i Katolik, 1/3’i Protestanlardan ve 1/3’ü de diğer dini inanışlardan meydana gelmektedir.

Yeni Zelanda nüfusunun yaklaşık % 75’i beyaz Anglosaksonlardan, % 15’i Maori yerlilerinden ve % 10’u diğer azınlıklardan oluşmaktadır.

Avustralya’da nüfusun yaklaşık 2/3’ si Hristiyanlardan, 1/3’i de diğer dini inanışlardan meydana gelmektedir.

Kıtada K’e doğru ilerledikçe nüfus içerisinde Hintli ve Japonların oranlarında artış görülmektedir.

Bunu da Okuyabilirsin...
Kızıldeniz Nerededir? Kızıldeniz Hakkında Her Şey

Kıtanın genelinde kişi başı milli gelir Avrupa ve Amerika ile hemen hemen aynı düzeydedir.

Kıtanın ekonomik açıdan en gelişmiş devleti, Avustralya’dır. Madencilik ve sanayi çok önemlidir. Maden bakımından Queensland, Sidney Havzası ve Victoria Kıyısı zengindir. Çeşitli madenler, uranyum, taşkömürü, petrol ve doğalgaz çok önemlidir.

Kıta genel itibari ile adalardan oluştuğu için tarıma elverişli ekilebilir arazi oranın yaklaşık % 5 düzeyindedir. Bu nedenle intansif tarım önem taşımaktadır. Kıta genelinde en fazla ekilebilir arazi oranı Avustralya’dadır.

Kıta genelinde en fazla; Tahıl (buğday, arpa, koca darı (sorgum) ve yulaf), Pirinç, Mısır, Şeker kamışı (Avustralya Queensland, Fiji, Hawaii Adaları), Hindistan Cevizi (Papua Yeni Gine, Fiji), Pamuk (Avustralya, Fiji, Vanuatu), Kauçuk (Papua Yeni Gine), Zencefil (Fiji), Kahve – Çay – Kako (Papua Yeni Gine, Fiji, Vanuatu), Manyok, Yam (nişastaca zengin bir bitki), Taro (Kolokas, Gölevez, potasyumca zengin), Muz, Patates ve Kassava
(Kvas, Tapyoka, tatlı patates türü)

Kıta genelinde en fazla; Küçük Baş hayvancılık (koyun, Avustralya), Büyük Baş hayvancılık (sığır, Papua Yeni Gine, Vanuatu, Solomon Adaları), Domuz yetiştiriciliği (Avustralya, Yeni Zelanda, Papua Yeni Gine), Su ürünleri avcılığı (balıkçılık, ton balığı, karides, ıstakoz, inci ve sedef üretimi)

Kıtada; Kömür (Avustralya, Yeni Zelanda), Petrol (Avustralya, Yeni Zelanda, Papua Yeni Gine, Fiji), Doğal gaz (Avustralya, Yeni Zelanda, Papua Yeni Gine), Uranyum (Avustralya), Altın (Avustralya, Yeni Zelanda, Papua Yeni Gine), Gümüş (Fiji), Bakır (Papua Yeni Gine), Nikel (Yeni Kaledonya, dünyada 1.) çıkartılmaktadır.

Ulaşım en fazla; Avustralya, Yeni Zelanda ve Papua Yeni Gine’de gelişmiştir.

Kıtanın dış ticaretinde Avustralya ve Yeni Zelanda açık ara öndedir.

Kıtanın en fazla turist çeken ülkeleri; Avustralya ve Yeni Zelanda’dır. Hawaii, Tahiti, Fiji ve Marshall Adaları da hızla gelişmektedir.

Ayrıca aşağıdaki bağlantılara tıklayarak diğer kıtaların coğrafi özelliklerine ulaşabilirsiniz

Antartika Kıtası’nın Coğrafi Özellikleri

Afrika Kıtası’nın Coğrafi Özellikleri

Asya Kıtası’nın Coğrafi Özellikleri

Avrupa Kıtası’nın Coğrafi Özellikleri

Amerika Kıtası’nın Coğrafi Özellikleri

Gönderiliyor
Kullanıcı Oyları
( oy)

Yorum Bırak