Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919’dan 29 Ekim 1923’e Kadar Geçen Sürede Yaptığı Çalışmalar, Kısaca
Atatürk, 19 Mayıs 1919 sabahı Samsun’a çıktı. 22 Mayıs’ta Samsun’dan Sadarete yazdığı raporda şu çarpıcı ifadeyi kullanmıştır: “Millet birlik olup hâkimiyet esasını, Türklük duygusunu hedef kabul etmiştir.” Mustafa Kemal, 25 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’dan Havza’ya gelmiş ve daha sonra Havza’dan Amasya’ya geçmiştir.
Atatürk, 21 Haziran 1919’da Amasya’dan, İstanbul’daki tanınmış bazı kişilere mektup göndermiş ve onları Millî Mücadele’ye davet etmiştir. 22 Haziran 1919’da yine Amasya’dan Anadolu’da mülkî ve askerî makamlara; “Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir. Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. …” ifadelerinin bulunduğu etkileyici bir genelge göndermiştir. 3 Temmuz 1919 tarihinde Erzurum’a gelen Atatürk’ü şehirde halk ve asker sevgi gösterileriyle karşılamıştır.
Mustafa Kemal, 8/9 Temmuz 1919 tarihlerinde padişaha ve Harbiye Nezaretine bir telgraf göndererek resmî vazifesi ve askerlik mesleğinden istifa ettiğini bildirmiştir. 9 Temmuz 1919 tarihinde bu durumu bir genelgeyle orduya, vilayetlere ve millete bildirmiştir. Mustafa Kemal askerlikten istifa ettikten sonra 14 Temmuz 1919 tarihinde, Doğu İlleri Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyetinin Erzurum Şubesinin başına geçmiştir. Bu haber Erzurum’daki yerel gazeteler tarafından büyük bir sevinçle duyurulmuştur. 23 Temmuz 1919 tarihinde açılan Erzurum Kongresi’nin başkanlığına Mustafa Kemal seçilmiştir..
Erzurum Kongresi 7 Ağustos 1919’da Mustafa Kemal’in kısa bir konuşmasıyla son bulmuştur.
2 Eylül 1919’da Sivas’a gelen Atatürk, coşkulu gösterilerle karşılanır. 4 Eylül’de Sivas Kongresi açılır ve başkanlığa Mustafa Kemal seçilir.. Sivas Kongresi 11 Eylül 1919’da tamamlanır. Mustafa Kemal, 18 Ekim 1919’da Sivas’tan Amasya’ya geçer. 22 Ekimde Amasya Görüşmeleri (Amasya Mülakatı)’nin sona erer.
Atatürk’ün Ankara’ya geldiği 27 Aralık 1919 günü büyük bir coşkuya sahne olur. Mustafa Kemal, bütün teşkilata, “Ankara’ya geldiğini ve Heyet-i Temsiliye Merkezinin Ankara olduğunu” bildiren bir telgraf çeker.
16 Mart 1920 ‘de İtilaf devletleri, 13 Kasım 1918’de fiili işgale uğrayan İstanbul’u resmen işgal etmiştir. Mustafa Kemal’in İstanbul’un işgali nedeniyle millete beyannamesi: “…. Bugün, İstanbul’u zorla işgal etmek suretiyle Osmanlı Devleti’nin yedi yüz senelik hayat ve egemenliğine son verildi. Yani bugün Türk milleti, medenî kabiliyetinin, yaşama ve bağımsızlık hakkının ve bütün geleceğinin savunmasına davet edildi.”
23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi açılarak, padişah iradesine son verilmiş yerini millet iradesi almıştır.
