Eski çağlardan günümüze kadar önemini yitirmeden gelmiş kıymetli bir maden olan altın, başlıca değer ölçüsü birimlerinden biridir. Parlak sarı renkli, yoğun, hava ve sudan etkilenmeyen, ayrıca ticari değeri çok yüksek olan bu metalin saflığını gösterme ölçüsü olarak genellikle ‘ayar’ kelimesi kullanılır. Kırat kelimesi ise uluslararası piyasada kullanılan bir terimdir. ‘Kırat’ ayrıca hem altının, hem de elmas ve diğer kıymetli taşların ölçümünde kullanılan bir birimdir.
Ayar Nedir?
Kimyasal element olarak simgesi “Au” olan altında kullanılan “ayar” ise altının saflığını göstermektedir. 24 ayar altın, içinde karışık başka bir metal olmayan yüzde yüz saf altındır. Tamamen saf altın çok yumuşak olduğundan genellikle bakır veya gümüş ile karıştırılır. Her bir ayar altının tümüm 24’de biridir. Örneğin bir bileziğin 24’deTfr altın, 24’de 6’sı da gümüşten yapılmışsa o bilezik 18 ayar altındır.
Mücevhercilikte ve altın para basımında kullanılan altın alaşımlarının ayarları ülkeden ülkeye değişmektedir. Ülkemizdeki bu tarz mücevherler ise 22, 18 ve 14 ayarlık altın alaşımlarından yapılır. Ayar, bir gram alaşımda bulunan altın miktarıyla belirlenir. 24 ayar altın saf altındır ve 1000 miligramdır. 22 ayarda gram başına 916, 18 ayarda 750, 14 ayarda 583 miligram altın bulunur. 21 ayarda ise, 875 miligram altın bulunur.
Latince kısaltması “aurum” olan altını ölçmede kullanılan bu sistem, Almanların Mark isimli altın parasından kaynaklanmaktadır. Saf altından yapılan bu para 4,8 gramdı ve elmas ölçü biriminde ağırlığına göre 24 kırat gelmekteydi.